Keling birga o‘ynaymiz

  

Bolaning  bilish  jarayonini  maxsus  innovatsion  texnologiyalar  asosida 

boyituvchi ta’limiy o‘yinlarni uchta asosiy guruhga ajratish mumkin bo‘ladi. 

1.    Ta’limiy  -  bolalar  dunyoqarashini  kengaytirish,  bilish  faoliyatini  tashkil 

etish,  bilimlarni  amaliyotga  qo‘llashga  o‘rgatish,  ko‘nikma  va  malakalarini 

rivojlantirish.  

2.  Tarbiyaviy  -    va  irodani  tarbiyalash,  axloqiy-estetik  sifatlarni 

shakllantirish hamkorlikda ishlashga o‘rgatish.             

3.  Rivojlantiruvchi  -  diqqat,  xotira,  nutq,  tafakkurni  rivojlantirish, 

taqqoslashga,  tahlil  qilishga  o‘rgatish,  o‘quv  faoliyatiga  bo‘lgan  qiziqishni 

rivojlantirish.  

Mazkur  yo‘nalishdagi  o‘yinlarni  tashkil  etishda  bir  qancha  talablar 

belgilanadi: 

- o‘yinlarni tanlashda bolaning yosh xususiyatlarini inobatga olish;  

- maqsadni aniq belgilash; 

- o‘yinlarni bosqichma bosqich amalga oshirish yo‘llarini ishlab chiqish; 

-  o‘yin jarayoniga barcha bolalarni jalb etish; 

-  o‘yindagi  individuallashtirish  va  guruhlash  tamoyillarini  hisobga 

olish(didaktik o‘yinlar, so‘z o‘yinlari,qoidali-harakatli, ijodiy-ixtiyoriy, mazmunli-

rolli o‘yinlarda); 

- bolalar fikrlashi uchun sharoitlar yaratish;  

-bola erishgan yutuqlarni e’tiborga olish, ularni rag‘batlantirish. 

Bolalarni rivojlantirishda ijodiy va rolli ta’limiy o‘yinlar alohida ahamiyatga 

ega.  Bu  turdagi  o‘yinlarning  o‘ziga  xos  xususiyatlari  mavjud.  O‘yin  jarayonida 

bola  atrofdagi  insonlar  hayotini,  hamda  o‘z  tasavvuridagi  olamni  aks  ettirish 

mumkin. Bu uning ijtimoiy  hayotdagi o‘rnini topishiga samarali ta’sir ko‘rsatadi. 

Olgan  bilimlarini  o‘rgangan  narsalarini  amalda  qo‘llash,  mashq  qilish  imkoniga 

ega  bo‘ladi.  Buning  natijasida  bolaning  ongi,  bilish  qobiliyati,  tafakkuri 

rivojlanadi. Jamoa bo‘lib tashkil etilgan ta’limiy o‘yinda uning o‘yin ishtirokchilari 

bilan  o‘zaro  mubosabatlar  o‘rnatiladi.  Bu  bolani  o‘zgalar  fikrini  hurmat  qilishga 

hamda  o‘zini  mustaqil  fikr  yuritishga  o‘rgatadi.Bolalarni  har  tomonlama 

rivojlantirish  bilan  birga,  o‘yin  qoidalari  ham  takomillashib  boradi.  Pedagog 

---

11 

 

bolalarning  qiziqishlari,  intilishlariga  qarab,  o‘yinga  ma’lum  bir  o‘zgartirishlar 

kiritishi  maqsadga  muvofiqdir.  Pedagog  o‘yin  faoliyatini  boshqaradi,  ya’ni  ularni 

o‘yin  mazmuni  bilan  tanishtirib,  faol  va  mustaqil  harakatlar  bajarishga  undaydi, 

qoidalarning  to‘g‘ri  bajarilishini  nazorat  qiladi.  Bunday  qoidalar  (qachon  va 

qaerda,  qanday  harakatlarni  bajarish,  birgalikda  ishlash,  qiziqarli  bo‘lgan  rollarni 

navbat  bilan  bajarish  va  hakozo)  ishtirokchilarning  munosabatlariga  ta’sir 

ko‘rsatadi.  Masalan,  ayrim  o‘yinlarda  bolalar  berilgan  topshiriqlarni  birgalikda 

bajarishlari  kerak  bo‘ladi.  Bunday  o‘yinlar  bolalarni  birlashtiradi,  ular  o‘rtasida 

samimiy  munosabatlarni  o‘rnatishga  yordam  beradi.Bolalar  topshiriqlarni  navbati 

bilan  bajarsalar,  tengdoshlarini  kuzatish,  ko‘nikmalarini  o‘rtoqlarini  bilan 

solishtirish  imkoniyatiga  ega  bo‘ladilar.  Bola  o‘yinni  yoqtirib  qolgan  holatlarda, 

uni  takrorlashi  mumkin,  bunda  bolaning  mustaqil  harakatlari  yanada 

takomillashadi.Shu  jarayon  orqali  bolani  yanada  rivojlantirish  omillari  paydo 

bo‘ladi,  o‘yinning  asosiy  maqsadini  amalga  oshirish  imkoniyati  paydo 

bo‘ladi.Bolaning o‘yinga bo‘lgan  qiziqish va ehtiyojlaridan tahlil masalalarini hal 

etishda  foydalanish  mumkin.Buning  uchun  avvalo  bolada  pedagog  etkazmoqchi 

bo‘lgan  ma’lumotga  ijobiy  munosabatni  shakllantirib  olishi  lozim.Pedagog 

ta’limiy  o‘yinlarni  tashkil  etar  ekan  bolaga  bilim  (  ma’lumot)  berish  emas,  balki 

shu ma’lumot asosida uning bilish jarayonlarini rivojlantirishni maqsad qilib oladi. 

Tanlangan ta’limiy o‘yinlar bolaning faolligini ta’minlaydigan, bilishga qiziqishini 

oshirish  (diqqatni  oshirish,  ranglarni  farqlash,  ziyraklikni  ta’minlash,  nutqni 

rvojlantirish, so‘z boyligini oshirish, jamoa bo‘lib ishni tashkil etish, chaqqonlikka 

undash,  matematik  va  geometrik  shakllar  to‘g‘risidagi  bilimlarni  boyitish  va 

hakozolar)ga  xizmat  qiladigan  bo‘lishi  shart.  Ta’limiy  o‘yinlar  orqali  bola 

qadriyatlarimiz,  milliy  urf-odatlarni  chuqur  o‘rganib,  mehmon  kutish  odobi, 

muomala odobi, kiyinish odobi kabi malakalarni egallab borar ekan , bunda ertak 

qahramonlari ular faoliyatining eng qiziqarli qirralariga aylanadi.     

Bola maktabgacha ta’lim tashkilotiga kelar ekan, do‘stlar orttirish uchun o‘z 

faoliyatini  qiziqarli  va  e’tiborli  bo‘lishini  dildan  hohlaydi.  Aynan  o‘yinlar  tashkil 

etilishidagi  faoliyati  nafaqat  do‘stlari  uchun,  o‘zi  uchun  ham  yoqimli  va  foydali 

tarbiyaviy muhitni yaratadi.O‘yin bolaning hayotiga uning imkoniyatlarini hisobga 

olgan  holda  kirib  kelishi,  o‘yindan  charchagan  vaqtlari  turli  dam  olish  daqiqalari 

o‘tkazish,  diqqati  oshganda  tinchlantirish,  qiziqarli  yakka  topshiriqlar  berish,  

kunning  ikkinchi  yarmida  uning  faolligini  oshiruvchi  o‘yinlar  tashkil  etib, 

kayfiyatini  ko‘tarish  zarur  bo‘ladi.Agar  pedagog  bolalarning  harakat  faolligini, 

diqqatini  to‘g‘ri  jamlay  olsa,  og‘ir  tabiatli  va  tortinchoq  bolalarning  xarakteridagi 

bo‘shliqlarni  tez  aniqlaydi,ularga  yondoshishning  to‘g‘ri  yo‘llarini  topadi  va 

bergan  yangi-yangi  topshiriqlarini  bolalar  muammosiz  bajarishga  o‘rganib 

boradilar.  

   Bolaning  MTT dagi  faoliyat  davri - O‘yinning bola tarbiyasidagi asosiy 

roli  bolalar tashkilotdagi hayotini o‘yin bilan boyitishni talab etadi. Shuning uchun 

ham    o‘yinlar    tashkilotning    kun  tartibiga    doimiy    qilib    kiritiladi.  O‘yin  uchun  

---

12 

 

kun tartibida – nonushtagacha  va  undan  keyin,  mashg‘ulotlar  davrida  va  undan  

keyin,  sayrlar    vaqtida,  kechqurun    uyga      ketishdan  oldin      kerakli  tartibda  vaqt  

ajratiladi.