Kegl cc pechat indd

.
Ko‘char blok kuchdan ikki barobar yutuq beradi. Ko‘char va 
ko‘chmas bloklardan bir nechtasi o‘zaro ulansa, uni 
polispast
 
deb 
ataladi. Polispastda 
n
ta ko‘char blok qatnashsa, kuchdan 2
n
marta 
yutish mumkin bo‘ladi.
Qiya tekislik.
Og‘ir bochkani mashinaga ortishda qiya tekislikdan 
yumalatib chiqarish oson (61-rasm). Bunda 
F
kuch og‘irlik kuchining 
bir qismini tashkil etadi:
.
61-rasm.
Vint. 
Mashinalarning balloni teshilib qolganda, uni almashtirish 
uchun «domkrat» deb ataluvchi vintli ko‘targichdan foydalaniladi. 
Uning ishlash tamoyilini 62-rasmdagi vintdan tushunish qiyin emas. 
Uydagi go‘sht mayda 
lagichda, maktab duradgorlik va temirchilik 
ustaxonasidagi «tiski» (siqib ush lagich) da ham vintdan foydalani ladi.
Pona.
Mamlakatimizning ayrim joylarida bo‘lg‘usi kuyov 
larni 
sinash uchun ularga to‘nkani o‘tin qilib maydalashni taklif qilishgan 
deyishadi. Shunday holda «pona» qo‘l keladi. Pona old tomonidan 
qaralsa, uchburchak shaklida bo‘lgan jism bo‘lib, uni to‘nkaga rasmda 
ko‘rsatilganidek qo‘yib, tepa qismidan uriladi (63-rasm).
Chig‘iriq.
Bu oddiy mexanizmdan ko‘pincha quduqlardan suvni 
ko‘ta rishda foydalanishgan (64-rasm). Chig‘iriqda arqon o‘raluvchi 
baraban radiusi 
r
, uni aylantiruvchi tirsak uzunligi 
R
bo‘lsa, 
qurilmaning kuchdan beradigan yutug‘i 
ga teng bo‘ladi.

---

92
62-rasm. 63-rasm.
Chig‘iriqning takomillashgan varianti 
lebyodka
deyiladi (65-
rasm). 
Unda 
ikkita 
chig‘iriq 
o‘zaro 
bog‘langan. 
Birin chisi 
aylantiruvchi tirsak va kichik radiusli tishli g‘ildirak. Bu tizim 
kuchdan 
marta yutuq beradi. Ikkinchisi katta radiusli tishli 
g‘ildirak va arqon o‘raluvchi silindr. Bu tizim kuchdan 
marta 
yutuq beradi. Lebyodkaning kuchdan beradigan umumiy yutug‘i 
n
64-rasm. 
65-rasm.