Кбк: 60. 5(5Ў) 31 Санжар Юлдашев Социологик тадқиқот методологияси [матн] / С. Юлдашев. Т.: Тошкент ислом университети, 2018. 228 б. (575. 1) Кбк: 31

Кузатув натижалари баённомага уч хил кўрсаткич доирасида 
қайд қилинади:
♦
кузатилувчиларнинг мос келиш коэффициенти 
– бир вақтнинг 
ўзида турли кузатувчилар томонидан олинган маълумотларнинг бир-
бирига мос келиши;
♦
кузатувларнинг турғунлик коэффициенти
– ягона тадқиқотчи 
томонидан турли вақтлар оралиғида олинган маълумотларнинг бир-
бирига мос келиши;
♦
кузатувнинг ишончлилик коэффициенти
– турли кузатувчилар 
томонидан турли вақтлар оралиғида олинган кузатув натижаларининг 
бир-бирига мос келиши. 

---

185
Х У Л О С А
Шундай қилиб, социологик таҳлилнинг сифат методларига 
бағишланган мавзу юзасидан қуйидаги тўхтамларга келиш мумкин:
1. Сифат методларининг моҳияти шундаки, бунда тадқиқотчи 
гипотетик ҳукмларнинг қатъий чизмасини ишлаб чиқмайди ҳамда 
маълумотларнинг статистик репрезентативлигини таъминлаш 
масаласи ҳам бош мақсадга кўтарилмайди. Бунинг ўрнига, у 
ижтимоий муаммоларни чуқурроқ ва ностандарт таҳлил қилишга 
ҳаракат қилади.
2. Бугунги кунда эмпирик тадқиқотларда асосан интервью, 
фокус-гуруҳ, эксперт сўрови, кузатув, “кейс-стади” методларининг 
қўлланилиши оммалашган. Бу борада, ушбу методлар диагностик, 
тўлдирувчи, талқин қилиш ҳамда прогностик функцияларни 
бажаради.
3. Социологик тадқиқотларда қўлланиладиган интервью 
– бу илмий-тадқиқот фаолиятининг таркибий қисмидир. Шу 
туфайли уни маълум бир мантиқ асосида амалга ошириш лозим. 
Интервьюерларнинг психологик билимдонлиги интервью давомида 
савол бериш кўникмаларини шакллантиришни ҳам талаб этади. Ҳар 
бир савол вазиятдан келиб чиқиб мантиқан шакллантирилиши лозим.
4. Фокус-гуруҳ интервью методининг гуруҳий шаклда 
ўтказиладиган тури гуруҳий интервью саналади. Унинг оддий 
интервьюдан фарқи шундаки, индивидуал интервьюда ҳар қандай 
шахс респондент бўлиши мумкин. Фокус-гуруҳда эса фақат маълум 
соҳа вакиллари, экспертлар, мутахассислар респондент сифатида 
иштирок этади. 
5. Эксперт сўровининг асосий мақсади текширилаётган муам-
монинг жиддий ва муҳим жиҳатларини аниқлаш, экспертларнинг 
билим ва тажрибаси туфайли маълумотлар, хулосалар ва амалий 
тавсияларнинг ишончлилиги, ҳаққонийлиги ва асосланганлигини 
оширишдир. 
6. Социологик кузатув аниқ мақсадга йўналтирилган бўлиши 
лозим. Бу борада тадқиқотчи нимани ва қай мақсадда кузатиш 
кераклигини аниқ тасаввур қилиши ва тушуниб етиши лозим. Акс 
ҳолда, у эҳтимолий, иккинчи даражали фактларни кузатиш билан 
овора бўлиб қолиши мумкин. Социологик кузатув тизимли равишда 

---

186
амалга оширилиб бориши керак. Кузатув қанчалик доимий бўлса, 
кузатувчи ҳам шунчалик кўп маълумотларга эга бўлади ва ушбу 
маълумотлар асосида илмий кузатув натижаларини оддий ҳаётий 
кузатув натижаларидан фарқлашга ҳамда ижтимоий ҳодисадаги 
муайян қонуниятларни аниқлашга муваффақ бўлади.