Kaskad modeli. Texnik iqtisodiy baholash muhimligi, hujjatlar va ma’lumotlar, axborot yig‘ish vositalari1

Ekspluatatsiya (ishlatish, foydalanish)
Ekspluatatsiya jarayonini tayyorlov va asosiy qismga bo‘lish mumkin. Tayorlov ishlariga quyidagilar kiradi:

• 
  ma’lumotlar bazasini va foydalanuvchilar ish joylarini konfiguratsiyalash (shaklllantirish);
  
• 
  hizmatchilarni (personal) o‘qitish;
  

Asosiy qism ishlari o‘z ichiga quyidagilarni oladi:

• 
  ishlatish;
  
• 
  muammolarni lokalizatsiyalash va ularning kelib-chiqish sabablarini aniqlash va bartaraf etish;
  
• 
  dasturiy ta’minotni o‘zgartirish; (modifikatsiya)
  
• 
  tizimni mukammallashtirish bo‘yicha takliflar tayyorlash;
  
• 
  tizimni rivojlantirish va modernizatsiyalash.
  

Yo‘naltirish (Soprovojdenie)
Ixtiyoriy korporativ axborot tizimining yashash davrida texnik ta’minotning xizmatlari muhim ahamiyatga ega.
Axborot tizimini ishlatish (foydalanish) bosqichida qo‘yilgan masalalarni echishda texnik hizmat ko‘rsatish mavjudligi zaruriy shart bo‘ladi. Xizmat ko‘rsatuvchilarning hatolari axborot tizimining narhiga (bahosiga) teng bo‘lgan ochiq yoki yopiq moliyaviy yo‘qotishlarga olib kelishi mumkin.
YOrdamchi jarayonlar.
Konfiguratsiyani boshqarish, yordamchi jarayonlar ichida, asosiy o‘rinlardan birini egallaydi. Axborot tizimining foydalanish davri asosiy jarayonlarini ta’minlab turadi. Avvalambor ishlab chiqish va kuzatish jarayonlarini.
Ko‘p komponentli murakkab axborot tizimlarining loyihalarini ishlab chiqishda, ularni aloqa va funksiyalarini hisobga olishda yaxlit tizim yaratish va sistemani rivojlantirishini ta’minlashda muammolar vujudga keladi.
Konfiguratsiyani boshqarish axborot tizimini foydalanish davrini hamma bosqichlarida turli komponentlariga o‘zgartirishlarni kiritishni tashkil qilish, doimiy nazoratga olishni ta’minlaydi.
Tashkiliy jarayonlar:
Loyihani boshqarish – ishlarni rivojlantirish va tashkillashtirish bilan bog‘liq, ishlab chiqaruvchilar (razrabotchiki) jamoasini tashkillashtirish, bajarilgan ishlarni muddatini va sifatini nazorat qilish.
Loyihani texnik va tashkiliy ta’minoti quyidagilardan tashkil topgan:

• 
  loyihani amalga oshirishda usul va uslublarni tanlashni;
  
• 
  oraliq xolatlarni ishlab chiqish usullarini aniqlash;
  
• 
  yaratilgan dasturiy ta’minotning sinovdan o‘tkazish usul va uslublarini ishlab chiqish;
  
• 
  personalni o‘qitish.
  

Loyihani sifatini ta’minlash, axborot tizimini verifikatsiya (osuщestvlenie kontrolya) qilish va tashkil etuvchilarni testdan o‘tkazish muammolariga bog‘liq.
Verifikatsiya – bu ishlanmani joriy xolatini hozirgi bosqichda aniqlaydigan jarayon. Tekshirish – bu ishlanma ko‘rsatkichlarini talabga javob berishini aniqlaydigan jarayon. Tekshirish qisman testlash bilan o‘hshash, haqiqiy va kutilgan natijalar orasida farqlarni aniqlash va axborot tizimini ko‘rsatkichlarini boshlang‘ich talablarga mosligini baholash uchun o‘tkaziladi.