Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

10.4.Pensiya jamg’armasining hududiy bo’linmalari
faoliyatining ichki nazorati 
 
O’zbekiston 
Respublikasining 
"Fuqarolarning 
davlat 
pensiya 
ta’minoti 
to’g’risida" Qonuniga muvofiq hamda pensiya ta’minoti tizimining tashkiliy 
tuzilmasini yanada takomillashtirish, pensiyalar va ijtimoiy nafaqalarni byudjetdan 
tashqari Pensiya jamg’armasidan o’z vaqtida moliyalashtirish hamda ularni to’liq 
hajmda to’lash, shuningdek respublika fuqarolarining pensiya ta’minotiga 
yo’naltiriladigan mablag’lardan maqsadli foydalanilishi ustidan nazoratni 
kuchaytirish maqsadida 2009 yil 30 dekabrda O’zbekiston Respublikasi 
Prezidentining “Fuqarolarning pensiya ta’minoti tizimini yanada takomillashtirish 
chora-tadbirlari to’g’rsida”gi 4161-son Farmoni tasdiqlandi. 2010 yilning 1 
yanvardan boshlab pensiyalar, ijtimoiy nafaqalar, kompensatsiya va boshqa 
to’lovlarni tayinlash, moliyalashtirish, ularning to’lanishini hisobga olish va 
monitoringini yuritish Pensiya jamg’armasining tegishli hududiy bo’linmalari 
tomonidan amalga oshiriladi. 
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari 
Pensiya jamg’armasi zimmasiga qo’shimcha ravishda quyidagi asosiy vazifalar 
yuklatildi: 

---

390 

fuqarolarning davlat pensiya ta’minotini tashkil qilish, fuqarolarga pensiyalar, 
ijtimoiy nafaqalar, kompensatsiya va boshqa to’lovlarni tayinlash, qonun 
hujjatlarida belgilangan tartibda pensiyalar hamda boshqa to’lovlarning 
miqdorlari qayta hisoblab chiqilishini ta’minlash; 

pensiyalar hamda boshqa to’lovlarni to’liq hajmda moliyalashtirish va 
to’lanishini tashkil qilish, ular bo’yicha hisob va hisobotni yuritish; 

pensiyalar tayinlanishi va qayta hisoblab chiqilishini tizimli asosda doimiy 
tahlil qilish va monitoringini olib borish, fuqarolarning pensiya ta’minotiga 
yo’naltiriladigan mablag’lardan qat’iyan maqsadli foydalanilishini ta’minlash; 

mehnat mayibligi yoki kasb kasalligi oqibatidagi nogironlik bo’yicha 
tayinlangan pensiyalarni to’lashga mablag’larni da’volar bo’yicha aybdor 
yuridik va jismoniy shaxslardan belgilangan tartibda undirib olishni tashkil 
qilish; 

tibbiy-mehnat ekspertizasi xizmati faoliyatini tashkil etish. 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qarori asosida davlat pensiya 
va nafaqalarni tayinlanishi va ularning to’lovi monitoringini amalga oshirilishini 
tartibga solish bo’yicha tasdiqlangan yo’riqnomada fuqarolarga pensiyalarni 
tayinlash va to’lovini amalga oshirish mexanizmi to’liq o’z ifodasini topgan. 
Iqtisodiyotni 
modernizatsiyalash 
talablari, 
mamlakatimizda 
amalga 
oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashuvi, aholini ijtimoiy himoya 
qilish tizimini manzilligini kuchayishi amal qilayotgan mavjud pensiya tizimini 
moliyalashtirish va ichki nazorat amaliyotini takomillashtirishni taqozo etmoqda. 
Respublikamizda pensiya tizimining tashkiliy tuzilmasini, uning me’yoriy-
huquqiy hujjatlarini yanada takomillashtirish bilan bir qatorda pensiya va ijtimoiy 
nafaqalarni o’z vaqtida moliyalashtirish, fuqarolarning pensiya ta’minotiga 
yo’naltiriladigan mablag’lardan maqsadli foydalanish yuzasidan moliyaviy 
nazoratni kuchaytirishda bir qancha ishlar amalga oshirilmoqda.
Pensiya ta’minoti tizimining tashkiliy tuzilmasini yanada takomillashtirish, 
pensiyalar va ijtimoiy nafaqalarni byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasidan o’z 
vaqtida moliyalashtirish hamda ularni to’liq hajmda to’lash maqsadida O’zbekiston 

---

391 
Respublikasi Moliya vazirligining Bosh nazorat-taftish boshqarmasi tarkibida 
Pensiya jamg’armasi mablag’laridan maqsadli foydalanish ustidan nazorat 
boshqarmasi va uning hududiy bo’linmalari tashkil etildi. Moliya vazirligining 
Nazorat-taftish Bosh boshqarmasi zimmasiga ham bir qator vazifalar yuklatildi: 
– mulkchilik shaklidan qat’i nazar korxonalar va tashkilotlar tomonidan ishlovchi 
pensionerlarga pensiya va nafaqalarning hisoblab ѐzilishi va to’lanishi to’g’riligini 
reja asosida tekshirish; 
– fuqarolarga pensiya va nafaqalar, shu jumladan, bank va pochta muassasalari 
tomonidan o’z vaqtida va to’liq to’lanishining tizimli monitoringini olib borish, 
qoidabuzarliklar aniqlanganda qonun hujjatlariga ko’ra choralar ko’rish; 
– tibbiy-mehnat ekspert komissiyasi tomonidan berilgan tekshiruv hujjatlari va 
xulosalarini, zaruriyat tug’ilganda mustaqil ekspertni jalb etish orqali takroriy 
ekspertiza o’tkazish; 
– yangi tayinlangan pensiya va nafaqalarning hisoblab chiqilishi, shuningdek, 
qonun hujjatlarida ko’zda tutilgan imtiyozlar qo’llanilishi
to’g’riligini, shu jumladan, fuqarolarning pensiyaga oid hujjatlar yig’ma jildida 
birlamchi hujjatlarning to’liqligi va ishonarliligini tekshirish yo’li bilan yoppasiga 
tekshiruvlarni amalga oshirish. 
Respublikamizda elektron ma’lumotlar bazasini shakllantirish maqsadida 
«Pensiya» dasturiy majmuasi ishlab chiqildi. Bugungi kunda ushbu dasturiy 
ta’minot respublikaning barcha mintaqalarida tatbiq etilmoqda. Mazkur dasturiy 
ta’minotning amaliyotda keng joriy etilishi, sohada samaradorlikni oshirib, tezkor 
va aniq hisobotlar shakllanishi, pensiya tayinlanishi va to’lanishida inson omilini 
kamaytirish orqali jamg’armaning daromad mablag’larining maqsadli sarflanishi 
ustidan tezkor nazoratni ta’minlashga xizmat qilmoqda. Mazkur dasturning 
kelajakda idoralararo integrallashuvi sifatida, boshqa vazirlik va idoralarning 
elektron ma’lumotlar bazasi bilan o’zaro axborot almashinuvini tashkil etiladi. 
Fuqarolarga pensiya tayinlashning amaldagi tizimini takomillashtirish, mavjud 
ijtimoiy himoya tizimining samaradorligini oshirishni davrning o’zi taqozo 
qilmoqda. Mamlakat iqtisodiy salohiyati, pensiya ta’minoti va aholi ijtimoiy 

---

392 
muhofazasi xarajatlarining nazorati bilan bog’liq dolzarb masalada belgilangan 
qonun-qoidalarga qat’iy amal qilinishini ta’minlash muhim ahamiyatga ega. 
Hozirgi kunda respublikamizda pensiya ta’minoti tizimini takomillashtirish, 
ijtimoiy adolat tamoyillarini mustahkamlash maqsadida fuqarolarning davlat 
pensiya ta’minoti tizimida Pensiya jamg’armasida yagona ijtimoiy to’lov va 
sug’urta badallari tushumining barqarorligini ta’minlashga alohida e’tibor 
qaratilmoqda.
Pensiyalarni O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan 
tashqari Pensiya jamg’armasining tuman (shahar) bo’limlari tayinlaydi. 
«O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari 
Pensiya jamg’armasi bo’limlari arizachiga pensiyalar tayinlash masalalari 
yuzasidan tushuntirish va ma’lumotlar berishlari, shuningdek zarur hujjatlarni 
olishida ko’maklashishdilar.