Kasbiy psixologiya

§. KASBIY PSIXOLOGIYA FANINING ASOSIY VAZIFALARI

Mamlakatimizda huquqiy davlat qurish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonining borishi ichki ishlar idoralari xodimlari zimmasiga bir qator yangi vazifalarni yuklaydi.

Kasbiy psixologiyaning asosiy vazifasi shaxsning ichki his- tuyg‘ularini o‘rganish, jinoyatning kelib chiqishining subyektiv va obyektiv sabablarini o‘rganishdir.

Shu bilan birga, bu fanni o‘rganish jarayonida quyidagi omillarga alohida e’tibor muhimdir:

• 
  jinoyatchilikning oldini olish;
  
• 
  jinoyatchilikni batamom tugatish;
  
• 
  yuridik shaxslar o‘rtasida muloqot madaniyatini shakllantirish;
  
• 
  fuqarolarning huquqiy bilimdonligini oshirish;
  
• 
  inson omilini birinchi o‘ringa olib chiqish.
  

Kasbiy psixologiya fanini o‘qitishda quyidagilarga e’tiborni qaratish zarur:

• 
  bo‘lg‘usi huquqshunos mutaxassislarni kasbiy psixologik bilimlar bilan qurollantirish;
  
• 
  kasbiy vazifalarni hal etishda olingan nazariy bilimlardan mohirona foydalanish va ularni hayotga, amaliyotga tatbiq etish;
  
• 
  huquq mutaxassisligiga xos zamonaviy kasbiy fazilatlarni har tomonlama shakllantirish;
  
• 
  huquq yo‘nalishida ta’lim olayotgan mutaxassislarning kasbiy qobiliyatlarni har tomonlama rivojlantirish;
  
• 
  kasbiy sezgirlik, xotira, tafakkur, fuqarolar bilan muloqotda bo‘lish va psixologik aloqa o‘rnatish mahoratiga ega bo‘lish.
  

Kasbiy psixologiya fani ana shu vazifalarning maqsadi va ko‘lamidan kelib chiqqan holda quyidagi bir qator vazifalarni bajaradi:

1. 
   huquqiy va psixologik bilimlarni chuqur o‘rganish hamda ularni ilmiy jihatdan sintezlash;
   
2. 
   yuridik tushuncha va kategoriyalarning yuridik-psixologik mohiyatini ochib berish;
   
3. 
   ichki ishlar idoralari xodimlariga asosiy obyekt - inson xulq- atvorining ruhiy jihatlarini tushuntirish;
   
4. 
   huquqiy munosabatlarga kirishayotgan subyektlar o‘rtasidagi psixik jarayonlarni o‘rganish va ularning ruhiy holatlarini ko‘rsatish;
   
5. 
   jamiyatning ijtimoiy holatini tartibga solishni yanada takomillashtirish uchun tavsiyanomalar ishlab chiqish;
   
6. 
   ichki ishlar idoralari xodimlari uchun psixologik xizmat ko‘rsatish taktikasi va metodikasini ishlab chiqish.
   

Shu ma’noda, ichki ishlar idoralari xodimlari uchun psixologik bilim­lar jinoiy-huquqiy kategoriyalar (ayb, motiv, maqsad, jinoyatchi shaxs va boshq.)ni va alohida huquqiy vazifalar, ya’ni sud-psixologik ekspertizasini tayinlash, jinoyat tarkibini klassifikatsiya qilish (yengillashtiruvchi holatlar, JKning 55, 98, 106-moddalari)da muhim ahamiyatga ega.

Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar

1. 
   Kasbiy psixologiyani fan sifatidagi ahamiyatini aytib bering.
   
2. 
   Kasbiy psixologiya fanining predmeti, maqsadi va vazifalari nimalardan iborat?
   
3. 
   Kasbiy psixologiya fani metodlarini tavsiflang.
   
4. 
   Kasbiy psixologiya fanining qonuniyatlari va o‘ziga xos tomonlari nimalarda ko‘rinadi?
   
5. 
   Kasbiy psixologiya fani qaysi fanlar bilan uzviy bog‘liq?
   
6. 
   Yuridik psixologiyaning asosiy yo‘nalishlari qaysilar?
   
7. 
   Dastlabki tergov faoliyati psixologiyasining dolzarb muammolari nimalardan iborat?
   
8. 
   Profilaktik faoliyat psixologiyasining asosiy vazifalari nimalardan iborat?
   
9. 
   Tezkor-qidiruv faoliyati psixologiyasining muhim jihatlarini ko‘rsating.
   
10. 
    Ichki ishlar organlari xodimlari faoliyatida psixologik bilimlarning o‘rni va ahamiyati qanday?
    

2-mavzu

ICHKI ISHLAR IDORALARI XODIMI SHAXSIGA PSIXOLOGIK

TAVSIF

1. 
   §. PSIXOLOGIYADA «SHAXS» TUSHUNCHASI. ICHKI ISHLAR IDORALARI XODIMI SHAXSINI O‘ RGANISHNING PSIXOLOGIK