Kasb yoki mutaxassislik nomi

Ishlatiluvchi lug`atlar
) tarjima qilishda 
foydalanishimiz mumkin bo`lgan va kompyuter xotirasidagi mavjud 
lug`atlar ro`yxatini keltiradi. 
Незнакомые слова qo`yilmasi mavjud lug`atlarda aniqlanmagan 
noma’lum so`zlar ro`yxatini beradi. Bu so`zlarni tarjima qilmasdan 
zahirada saqlash uchun Зарезерованные слова qo`yilmasiga 
o`tkaziladi. Bu qo`yilmada tarjima qilinishi zarur bo`lmagan (masalan, 
Windows) so`zl;ar ro`yxati saqlandi. Hujjatni tarjima qilish. 
1. Файл menyusining Открыть bandi tanlanadi. Tarjima uchun 
hujjat turli xil formatlarda berilishi mumkin va kompyuter uchun qulay 
formatlarga o`tkaziladi. 
2. Открыть muloqatli darjasining matnlar sohasidan kerakli faylni 
tanlab olib Открыть tugmasi bosiladi. 

---

3. Конвентировать файл Открыть muloqatli darjasida tarjima 
qilish yo`nalishi aniqlanadi va boshlang`ich matn ekranda hosil 
bo`ladi. 
4. Hujjat tarjima qilish uchun tayyor bo`lgacha Перевод bo`limidan 
Весь текст bandi faollashtiriladi. So`ng ekranning o`ng darchasida 
boshlang`ich hujjat, chap darchada esa uning tarjimasi hosil bo`ladi. 
5. Файл bo`limida Сохранить bandi orqali tarjima biror nom 
ostida saqlab qo`yiladi. Natijada tarjiam qilingan hujjat kerakli 
formatda hosil bo`ladi va uni birbor matn muharririda qayta ishlash 
mumkin. Bundan tashqari foydalanuvchining shaxsiy blaknotini tashkil 
qilish, tadbirkorlarning vaqtini to`g`ri taqsimlashda yordam beruvchi, 
ma’ruzalar uchun slaydlar hosil qiluvchi, musiqa eshitish dasturlari 
mavjud. PROMT tarjimon dasturining imkoniyatlari. Promt sistemasini 
universal, shu bilan birga ixtisoslashgan lug`atlardan iborat boy 
tarkiblarini o`z ichiga olib, ulardan foydalanish boshqaruvchi 
vositalarini o`z ichiga oladi. Bironta ham lug`atga kirmagan sozlar 
tarjimasini mustaqil ravishda aniqlab, iste’mol lug`atida saqlaydi. 
Bundan tashqari, Promt programmami hususiy ismlar va tarjima qilish 
talab etilmaydigan boshqa so`zlar, masalan, qisqartma so`zlar bilan 
ishlash qoidalarini ko`rsatish imkonini ham beradi. 
Programmaning qo`shimcha imkonyatlari fayllarning turkum 
tarjimalari, tekislanmagan matnlarning tezkor tarjimalari, shuningdek, 
Internetdagi Web sahifalarini sinxron tarjima qilish imkonini o`z ichiga 
oladi. Ushbu vositalar alohida ilova programmalar sifatida amalda 
tatbiq etilgan. 
Lug`atlar bilan ishlash 
Avtomatik 
tarjimaning 
sifati 
qanday 
lug`atdan 
foydalanilayotganligiga bog`liq. Promt sistemasi umum iste’moldagi 
so`zlardan iborat bo`lgan bosh lug`at, shuningdek turli sohaning 
ixtisoslashgan lug`atlarini o`z ichiga oladi. Ixtisoslashgan lug`atlarga 
bo`lgan zaruriyat inson faoliyatining turli jabhalarida ushbu sohaga 
tegishli tushunchalarni iodalovchi turli terminal qo`llanilishi bilan 

---

bog`liq. Bu terminallardan ba’zilari o`ziga xos ma’noga ega bo`lishi, 
bazilari kundalik turmushda, ba’zida boshqacha ma’noda ishlatilishi 
mumkin. Maxsus matnlar tarjimasida terminal aqat muvofiq keluvchi 
mazmunda ishlatilishi kerak. 
Misol uchun inglizcha box so`zini olamiz. Universal lug`atlar uni 
yashik (quti) deb tarjima qilishlari mumkin. Lekin programma 
ta’minoti bilan bog`liq matnlarda bu so`z muloqot oynasi ma’nosini 
anglatadi. 
Tarjima sifatini oshirishning boshqa usuli programmaga u tarjima 
qilsa olmaydigan yoki tarjima qilmasligi kerak bo`lgan ba’zi so`zlarni 
ishlatish usulini ko`rsatishdan iborat. Buning uchun tarjima 
qilmaydigan so`zlar (masalan, Windows) ni bandlab qo`yish va 
programma lig`atida bo`lmagan so`zlar tarjimasi qoidalarni berish 
zarur. 
Lug`atni tanlash 
Foydalanilayotgan 
lug`atlar 
ro`yhati 
axborot 
panelidagi 
foydalaniladigan lug`atlar qo`shimcha varaqasida keltirilgan. Lug`atlar 
ko`rsatilgan tartibda ko`riladi, shu bilan birga keyingi lug`atga o`tish 
ko`rilayotgan lug`atda kerakli soz bo`lmagan taqdirdagina amalga 
oshiriladi. Tarjima sifati nafaqat lug`atlarning soni, balki ularning 
programmada terilish tartibiga ham ta’sir ko`rsatadi. 
Shunga alohida e’tibor berish kerakki, programmadagi terilishda, 
odatda birinchi bo`lib iste’mol lug`ati turadi. Iste’mol lig`atlari tahrir 
qilish va o`zgartirish uchun ochiq bo`ladi. Shu tariqa, foydalanuvchi 
tomonidan to`ldirilgan va o`zgartirilgan maqolalar birinchi navbatda 
e’tiborga olinadi. 
Foydalanilayotgan lug`atlar ro`yxatini ozgartirish uchun Словари 
(lug`atlar) menyu bandini va tarjimaning kerakli yo`nalishini tanlash 
kerak. Shuningdek, tarjima asboblar panelidagi Словари (lug`atlar) 
bandini bosish mumkin. Bunda tarjimaning tanlangan yo`nalishiga 
muvofiq keluvchi qo`shimcha varaqadan iborat bo`lgan Словари 
(lug`atlar) muloqot oynasi ochiladi. 

---

Bu muloqot oynasi qo`shimcha lug`atlarni ko`rish, ulash va 
o`cherish, yangi iste’mol lug`atlarni yaratish, shuningdek, lug`atlarni 
ko`rish tartibini boshqarish imkonini beradi. 
Shu bilan birga “har extimolga qarshi” qo`shimcha lug`atlarni 
qo`shish tavsiya etilmaydi, chunki bu programma ishini sekinlashtiradi 
va tarjima sifatiga salbiy ta’sir ko`rsatadi. 
So`zlarni band qilish 
Idoradagi ishlarni avtomatlashtirish. Ko`pgina hujjatlar faqat 
“qisman” tarjimani talab etadi. Atama so`zlar va tushunchalar asliyat 
tilida qolishi kerak. 
Masalan, kompyuterga doir adabyotlarda programma, operatsion 
sistemalar va ishlab chiqaruvchi kompaniyalari nomlarini tarjima qilish 
yoki ularni o`zgartirish maqbul emas. 
Avtomatik tarjima sistemasi ma’lum so`z yo so`z birikmasini tarjima 
qilmasligi uchun ushbu so`zni band qilish darkor. Band qilingan 
so`zlar axborot panelidagi Band qilingan
 
so`zlar qo`shimcha 
varaqchasidagi ro`yxatda sanab o`tiladi. Hujjat matnida band qilingan 
so`z uchrashi bilan u boshqa rangda ajralib ko`rinadi. Band qilingan 
so`zlar ro`yxatiga biron bir so`zni qo`shish uchun ajratish va Сервис / 
Зарезервировать (servis / band qilish) buyrug`ini berish yoki Tarjima 
asboblar panelidagi Зарезервировать слова (so`zni band qilish) 
bandini tanlash kerak. 
Xujjatni programma ichki formatida saqlash paytida band qilingan 
so`zlar ro`yxati ayl bilan birgalikda saqlanadi. Promt programmasida, 
shuningdek band qilingan so`zlar ro`yxatini keyinchalik tarjima 
qilinayotgan hujjatga ulash bilan birgalikda mustaqil ravishda saqlash, 
shuningdek shunday ro`yxatni boshqa hujjatdan olish imkoni ko`zda 
tutilgan. 
Mavzu-18 Office dasturlar paketidan professional foydalanish (Word 
dasturida ishlash) 
Reja: 
1.
Microsoft Office. 

---

2.
Microsoft Office dasturi. 
3.
Microsoft Word. 
Microsoft Office xaqida 
Microsoft Offiсe dasturlaridan foydalanuvchi har bir masalani 
yechishda, hujjatlarni taxrirlashda va boshqa ishlarda unimli 
foydalanishi mumkin. Officedan foydalangan foydalanuvchi ekranni 
oʻz xohishi boʻyicha oʻzgartirishi, shriftlarni tanlashi, printerlarni 
tanlashi, boshqa tizimlarni disklarga yozishi, qo'shimcha kompyuter 
qurilmalarini o'rnatishi va hakozo imkoniyatlardan foydalanishi 
mumkin. Qisqa qilib aytganda, kompyuter ishini o'z xohishiga moslab 
kompyuter xotirasi, ekranni, ishlash tezligi, qo'shimcha qurilmalaridan 
optimal foydalanishi mumkin. Mashxur Microsoft korporatsiyasi 
shaxsiy kompyuterlardan foydalanuvchilar uchun ko'pgina dasturlar 
va operatsion tizimlarni ishlab chiqarishni jadal rivojlantirmoqdalar. 
Jumladan, 
foydalanuvchilarning 
kompyuterdan 
foydalanish 
imkoniyatlarini oshirish uchun OFFICE dasturlar to'plamini ham ishlab 
chiqarishgan. Ko'pgina foydalanuvchilar Windows operatsion tizimi 
bilan OFFICE dasturlar to'plamini chalkashtirishadi. To'g'ri, bu ikkala 
dasturlarni ham Microsoft korporatsiyasi ishlab chiqqan va asosan 
shaxsiy 
IBM
 va Pentium kompyuterlariga o'rnatishga mo'ljallangan. 
Windows operatsion tizimi OFFICE dasturlarisiz bemalol ishlay oladi, 
lekin 
OFFICE 
dasturlari 
Windows 
dasturisiz 
ishlamaydi. 
Windows
 dasturlarining quyidagi versiyalari mavjud: 
Windows-3.X, Windows-95, Windows-98, Windows-2000, Windows-
2002, Windows NT, Windows XP va hokozo. Office dasturlar 
to'plamini esa quyidagi versiyalari mavjud: Office-95, Office-96, 
Office-97, Office-2000, Office-2002 va Office XP. Office-2003 
dasturlar to'plamini shaxsiy kompyuterga o'rnatish uchun 
kompyuterda Windows operatsion tizimi o'rnatilgan bo'lishi, so'ng 
kompyuter operativ xotirasi kamida 8-16 Mb bo'lishi va qattiq diskda 
kamida 250 Mbdan 700 Mbgacha (Officedan foydalanish 
imkoniyatiga qarab) bo'sh joy bo'lishi lozim. 

---

Microsoft Office dasturi. 
Microsoft Office bir nechta xilda sotuvga chiqariladi. Ularning farqi 
to'plam tarkibi va narxida. Office dasturlar to'plamining nisbatan 
to'liqroq variantiga quyidagi dasturlar kiradi: 

Microsoft Word — har xil ko'rinishdagi oddiy va murakkab 
matnlarni taxrirlashga mo'ljallangan matn muharriri. 
o
Muqobil dasturlar: OpenOffice.org Writer, LibreOffice Writer, 
StarOffice Writer, KWord, NeoOffice Writer, Corel WordPerfect, Apple 
Pages (bu faqat Mac OS tizimida) va AbiWord. 

Microsoft Excel — har ko'rinishdagi hisob—kitobli 
ma'lumotlar bilan ishlashga mo'ljallangan elektron jadvalli dastur. 
o
Muqobil dasturlar: OpenOffice.org Calc, LibreOffice Calc, 
KSpread, StarOffice, Gnumeric, Corel Quattro Pro va Apple Numbers 
(bu faqat Mac OS tizimida). 

Microsoft PowerPoint — ma'lumotlarni taqdimot, reklama 
qilishga mo'ljallangan taqdimot dasturi. 
o
Muqobil dasturlar: OpenOffice.org Impress, LibreOffice 
Impress, KPresenter, Corel WordPerfect va Apple Keynote. 

Microsoft Access— ma'lumotlar ombori (bazasi) bilan 
ishlashga mo'ljallangan dastur. 
o
O'rnini bosuvchi dasturlar: OpenOffice.org Base, LibreOffice 
Base, Kexi. 

Microsoft Publisher — har xil ko'rinishdagi noshirlik ishlarini 
bajarishga mo'ljallangan muharrir dastur. 

Microsoft Outlook (Outlook Express bilan chalkashtirmang)— 
elekton pachtadan foydalanishga mo'ljallangan dastur va hokazo 
Uning tarkibiga taqvim, ish rejalashtirgich, qaydnoma, manzillar kitobi 
va shaxsiy pochta kiradi. 
o
Pochta xizmati uchun — Mozilla Thunderbird/SeaMonkey, 
Novell Evolution, Claws Mail ,Eudora Mail, The Bat!; shaxsiy 
ma'lumotlar dispetchiri — Mozilla, Lotus Organizer и Novell 
Evolution. 

---


Microsoft InfoPath — ma'lumot yig'ish va uni boshqarish 
dasturi. 

Microsoft Communicator (Microsoft Lync) — insonlar bilan 
har tomonlama muloqot qilishni tashkilashtiradigan dastur. 

Microsoft Visio — biznes va texnik diagrammalar bilan ishlovchi 
dastur. 
o
Muqobil dasturlar: LibreOffice Draw, OpenOffice.org Draw, 
yEd Grapth Editor. 

Microsoft Project — loyihalar bilan ishlovchi dastur. 

Microsoft Query — ma'lumotlar omboridan ma'lumot oluvchi 
va ko'rib chiquvchi dastur. 

Microsoft OneNote — qaydnomalar yozish uchun 
mo'ljallangan dastur. 

Microsoft Groove — birgalikdagi ishni qo'llab quvvatlovchi 
dastur. 

Microsoft SharePoint Designer — Microsoft SharePoint 
tizimida dastur yaratish uchun vosita. 

Microsoft Picture Manager — rasmlar bilan ishlash. 
o
Muqobil dastur: OpenOffice.org Draw. 

Microsoft Document Image Writer — virtual printer. 

Microsoft Diagnostics — Microsoft Officening zararlangan 
dasturlarini diagnostika qiluvchi va tuzatuvchi dastur. 
Office dasturlar to'plamini o'rnatishda yuqorida ko'rsatilgan 
dasturlarni tanlash orqali, ya'ni keraklisini o'rnatish orqali kompyuter 
qattiq diskidagi joyni tejash mumkin. 
Microsoft Word .
Microsoft Word (qisqacha MS Word, WinWord yoki Word) – 
matnli ma’lumotlarni yaratish, koʻrish va tahrir qilish uchun 
moʻljallangan matn muharriridir yoki matn protsessori. Microsoft 
korporatsiyasi tomonidan 
Microsoft Office pa
keti tarkibida chiqariladi. 
Ilk versiyasi Richard Brodi tomonidan 1983-
yil IBM PC
uchun yozilgan. 
Keyinroq Apple Macintosh (1984), SCO UNIX va Microsoft Windows 

---

(1989) uchun ishlab chiqilgan. Amaldagi versiyasi Windows va MacOS 
uchun moʻljallangan Microsoft Office Word 2016 hisoblanadi. 
Hujjatlarining himoya tizimi
[
tahrir | manbasini tahrirlash
]
Hozirgi kunda Microsoft Wordga 3 turdagi himoya qoʻyish 
mumkin: 

Hujjat ochish uchun himoya 

Hujjat oʻzgartirish uchun himoya 

Qaydlar va toʻg’irlash kiritish uchun himoya(2003 va quyi 
versiyalar uchun). Yangi MS Word 2007/2010 versiyalarida bu himoya 
turi “Formatlash va tahrirlashni cheklash uchun himoya” deb 
nomlanadi. 
MS Word versiyalaridan qat’I nazar “hujjat oʻzgartirish uchun 
himoya” va “formatlash va tahrirlashni cheklash uchun himoya”ni 
hujjatdan darhol yoʻq qilish mumkin. Hujjatning haqiqiy himoyasini 
esa “hujjat ochish uchun himoya” ta’minlab beradi. 
MS Wordning eski versiyalarida, hattoki Word 2003 da ham 
hujjat ochish uchun himoya muammosiz buzilishi mumkin. 
MS Word 2007/2010 versiyalarida Microsoft 128 bit kalitli AES 
shifrlash algoritmini qoʻllamoqda. Bunda himoyani chetlab oʻtish 
nisbati tahminan nolga teng. 
Dasturning rivojlanishi
.
MS Word soʻnggi yillarda oʻz imkoniyatlarini kengaytirdi. Word 
2003 versiyasidagi dastur asosiy ramzi Word 2007 versiyasida qisman 
oʻzgartirildi. Planshet, smartfon va boshqa qurilmalar uchun dastur 
sinxronlashtirildi. Dastur tarkibiga 
yangi shriftlar
, 
turli format
 usullari, 
har bir obyekt uchun alohida sozlamalar qoʻshildi, dasturning internet 
orqali yangilanishi va qayta aloqa qilish tizimi takomillashtirildi. Mobil 
qurilmalar, 
planshetlar 
uchun 
Word 
dasturini Play 
Market, AppStory
 va boshqa internet doʻkonlardan yuklab olish 
mumkin. 
Mavzu-19 Turli murakkablikdagi grafik ob’ektlar, chiz-malar, Word 
Art matni bilan ishlash. 
Reja: 

---

1.