11 Laboratoriya mashg‘uloti

11 - Laboratoriya mashg‘uloti.

Mavzu: Avtomatik tarjima vositalari bilan ishlash.
Ishning maqsadi:
Talabalarda avtomatik tarjima vositalaridan foydalanish ko’nikmasini hosil qilish. Tarjima qilishda internetdan foydalanishni o’rganish

Nazariy qism:
Kompyuterda ishlaganda, internet tizimidan ma’lumotlar olganda tarjimon programmalardan foydalanishga tog’ri keladi. Bunday programmalar qatoriga “Сократ Персональный”, “Лингвистический редактор PROMT” va shu kabi dasturlar kiradi.
“Сократ Персональный” tarjimon dasturi.

Bu dasturni ishga tushirish uchun quyidagi buyruqlar ketme – ketligi bajariladi:
Пуск → Программы → Русский Офис → Сократ Персональный.





Bu buyruq bajarilgandan so’ng Windows ish stolida dastur oynasi xosil bo’ladi.



Dastur oynasining tashkil etuvchilari:

1. 
   Sarlavha satri – dastur belgisi, dastur nomi, hujjat nomi, oynani boshqarish tugmalari.
   
2. 
   Gorizontal menyu qatori – Файл, Правка, Вид, Перевод menyulari.
   
3. 
   Asboblar oynasi.
   
4. 
   Ishchi soha.
   
5. 
   Vertikal menyu qatori – Переводчик, Словарь, Настройки.
   

Ф айл menyusi tarkibi:
Создать – yangi varaq xоsil qilish.
Открыть – mavjud faylni оchish.
Сохранить – matnni saqlash.
Сохранить как – matn nusxasini bоshqa nоm оstida saqlash
Печать – chоp etish.
Выход – chiqish.
Правка – menyusi tarkibi:


Отменить – so’nggi bajarilgan amaldan voz kechish.
Вырезать – belgilangan matn bo’lagini qirqib buferga olish. Копировать – belgilangan matn bo’lagini buferga nusxasini qo’yish.
Вставить – buferdagi matn bo’lagini kursor turgan joyga qo’yish.

ВИД менюси tarkibi:


Панель инструментов – Asboblar oynasini qo’yish va olish
Строка состояния – Xolat satrini qo’yish va olish
Переводчик – oyna ko’rinishini tarjimon xolatiga o’tkazish.
Словарь - oyna ko’rinishini slovar xolatiga o’tkazish.
Настройки - dastur parametrlarini
“Лингвистический редактор PROMT”



PROMT Editor tarjima dasturini quyidagi usullar bilan ishga tushirish mumkin:

Kursorni PROMT dasturi yarliki ustiga olib borib 2 marta sichqonchaning chap tugmasi bosiladi
PROMT Editor tarjima dasturining ishchi maydoni:


«Быстрый старт» menyusining tarkibiy qismlari:


«Правка» menyusining tarkibiy qismlari:


«Перевод» menyusining tarkibiy qismlari:

«Настройка перевода» menyusining tarkibiy qismlari:

«Сервис» menyusining tarkibiy qismlari:

«Вид» menyusining tarkibiy qismlari:


XULOSA
Men bu laboratoriya ishini bajarish jarayonida tarjimon dasturlar ustida ishlashni o’rgandim. Bu tarjimon dasturlar chet tillardagi matnlarni tarjima qilishda ancha qulayliklar tug’diradi. Ularning yana bir afzalligi shundaki qimmatli vaqtimizni tejashga yordam beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   A.Abduqodirov, A.Xaitov, R.Shodiev “Axborot texnologiyalari” Akademik litsey va kasb – hunar kollejlari uchun darslik. – T.: O’zbekiston-2001 y
   
2. 
   M.Aripov va boshqalar. “Informatika va informatsion texnologiyalar”. Oliy o’quv yurti talabalari uchun darslik T. 2005 y
   
3. 
   M. Aripov, A. Xaydarov. Informatika asoslari. Akademik litsey va kasb – hunar kollejlari uchun darslik. – T. O’qituvchi- 2002.
   
4. 
   A.Axmedov, N.Tayloqov “Informatika”. Akademik litsey va kasb – hunar kollejlari uchun darslik. – T.: O’zbekiston, 2001.
   
5. 
   S.I.Rahmonqulova “IBM PC shaxsiy kompyuterida ishlash”. Toshkent-1998
   
6. 
   A.Sattorov “Informatika va axborot texnologiyalari”. Akademik litsey va kasb- hunar kollejlari uchun darslik. – T.: O’zbekiston-2002
   
7. 
   U.Yu.Yuldashev, R.R.Boqiev, F.M.Zokirova. “Informatika”.Kasb-hunar kollejlari uchun darslik. T-2002.