Kasb-hunar ta`limi jarayoni

О‘qituvchi keng kо‘lamdagi didaktik bilimlarga, pedagogik mahoratga ega
bо‘lishi lozim. Shundagina о‘qituvchi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talablari
darajasida ta’lim jarayonini tashkil qiladi va boshqaradi.
Ta`lim tizimi deb, amaliy ko`nikma va mehnat malakalarini to`g`ri tarkib topishini, kasbiy faoliyatga tayyorlashni ta`minlaydigan o`quv materialining maqsadga muvofiq tuzilmasiga, uni tashkil etish va izchilligiga aytiladi. Kasb-hunar ta`limi (professional ta`lim) o`zaro bog`langan ikki qismdan iborat:
a) nazariy bilim;
b) ishlab chiqarish ta`limi.
Ishlab chiqarish ta`limi va nazariy ta`lim bir-biridan farq qiladigan,
lekin o`xshashliklari ham bor. Ta`limning bu 2 xil turi ham ta`lim
mazmunini ajratish, uning qismlarini guruhlash, ularni o`rganish
izchilligini belgilash zarurligi bilan bog`liqdir. Bunday ajratish prinsiplari
va gruppalash tartibi o`qitishning odatda ishlab chiqarish ta`limi tizimining
qaysi biridan qo`llanishiga bog`liq bo`ladi.
Didaktik xatti-harakatlar. Didaktik xatti-harakatlar deganda, o‘qituvchi-ning ta’lim jarayonini didaktika va metodika bilimlarini qo‘llash orqali tashkil etish xatti-harakatlari tushuniladi.
Ular o‘zaro bog‘liq va aytetima harakatda amalga oshadigan o‘qitish tadbirlari modeliga asoslangan, ya’ni ular mashg‘ulot jarayonida yoki ish o‘rnida o‘qituvchi tomonidan muntazam ravishda takrorlanadigan tadbirlami bildiradi. Ular biror-bir jarayonning barcha qismlarini qamrab oladi. Misol uchun aniq bir nazariy darsni o‘tkazish yoki yol-yo‘riq berish (instruktaj) uchun «Tayyorgarlik ko‘rish - o‘tkazish - Baholash» kabi harakatlar kerak boiadi. Didaktik xatti-harakatlar quyidagi savollar bilan uzviy bog`ilngan:
1. Kimlar o‘qitadi?
2. Kimlami o‘qitish kerak?
3.O‘qitish orqali qanday maqsadlarga erishish lozim?
4.Maqsadlarga erishish uchun qanday mavzulami o‘qitish
kerak?
5. Nazariy yoki amaliy darsda qaysi usullar yordamida o‘qitish zarur?
6.Nazariy yoki amaliy darslarni qanday sharoitda o‘tkazish
kerak?
7.O‘qishni qanday tashkil qilmoq darkor?
8. Ko‘zlangan maqsadga erishilganini tekshirish uchun natijalar qanday baholanadi?
Nazariy bilimlarni o‘qitish bo‘yicha quyidagi didaktik xatti-harakatlarni ko‘rsatish mumkin:
1.Nazariy dars yoki yo‘l-yo‘riqqa oid dastlabki shart-sharoit
va tayyorgarlikni baholash.
2.O‘quv maqsadi va mazmunlarini belgilash.
3.Nazariy dars va yo‘l-yo‘riq rejalarini ishlab chiqish.
4.O‘quv-didaktik materiallarni tayyorlash.
5.Nazariy dars va yo‘l-yo‘riq berish.
6. Nazariy bilimlarni baholash.
Didaktik xatti-harakatlar amaliy qobiliyatlar va ko‘nikmalarni shakllantirish sohasida tegishli bosqichlarga bo‘linish mumkin. Bu yerda bizga «Mukammal kasbiy harakat modeli ma’lum. Uning 6 bosqichi esa Germaniya ta’lim tizimida «Yo`naltiruvchi matn usuli» nomi bilan yuritiladi. Bu 6 bosqichni o‘quvchilar har bir amaliy ish-harakatni bajarish uchun mustaqil amalga oshirishlari kerak, faqat (zarur bo‘lganda) yo'riqchining rahbarligida. Ushbu bosqichlar quyidagi lardan iborat: