Kasb-hunar kollejlarida o‘lcham qo‘yish masalalarini o‘qitish metodikasi

VIZUAL MATЕRIALLAR


1-savol. Qurilish chizmalarini o’qish haqida ma’lumot berish.

Qurilish chizmalarini o'qishni boshlashdan oldin bino elementlari haqida ma'lumotga ega bo'lish zarur.

Sokol. Bino tashqi devorining poydevori ustida joylashgan enliroq qismi sokol hisoblanadi. U devordan 10—12 sm chiqib turadi. Ba'zida 4 sm gacha ichkariga kirib turadi.
Devorlar. Kapital tashqi va ichki, to'siq (parda) devorlar ko'rinishida bo'ladi. Tashqi va ichki kapital devorlarda tutun uchun mo'rkon, xonalarni shamollatish uchun kanal (mo'ri)lar quriladi. Parda devorlar qalinligi 8—12 sm bo'ladi.
Karniz (bo'g'ot). Bino devorining yuqori qismidagi gorizontal chiqiq. Bino tomini tutib turadi va devorni yog'in-sochindan himoya qiladi hamda bezash uchun ham xizmat qiladi.
Yopmalar. Ko'p qavatli binolarda qavatlar orasidagi va chordoq bilan xona orasidagi gorizontal to'siq yopma deyiladi. Yopmaning ustki qismi xona poli, ostki qismi xona shifti hisoblanadi.
Pol. Sanoat binolarida pollar bevosita tuproq (grunt) ustiga quriladi. Fuqarolar binolarida pollar balkalar yoki lagalar ustiga o'rnatiladi.
Tomlar. Turli tabiat hodisalari: yog'ingarchilik, quyosh issig'idan, shamollardan saqlash uchun xizmat qiladi. Tomlar bir, ikki, to'rt nishabli hamda chodirsimon bo'ladi.
Zinapoya. Ko'p qavatli binolarda yuqori qavatlarga chiqish va ulardan tushish uchun zinapoyalar quriladi. Zinapoya joylashgan xona zinaxona, oyoq qo'yib chiqadigan qiyalik marsh deyiladi. Bir marshdan ikkinchi marshga o'tadigan joy
maydoncha (supa), zinapoya marshlarini ko'tarib turadigan og'ma to'siqlar kosour (zina to'sini) deyiladi. Zinapoya tutqichi zinapoya marshidan hisoblaganda 90 sm dan oshmasligi lozim.
Deraza va eshiklar. Bino qurish paytida deraza va eshiklar o'rnilari qoldiriladi. Yirik panelli binolarda deraza romlari bir yo'la zavodning o'zida o'rnatiladi. Deraza va eshiklar o'rnatish joyiga qarab bir qavatli, ikki qavatli, bir tavaqali, bir yarim tavaqali, ikki tavaqali bo'ladi (30.3- va 31.1-chizmalarga q).