|
Mavzu: Birlashgan tomlar va tom qoplamalar
Reja:
Tomlarni tahlil qilish
Stropilali tomlar va tom qoplamalari
Birlashtirilgan tomlar va tom qoplamalari
Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati
Tomlarni tahlil qilish
Tom — binoning ustini yopib turuvchi qismi. Devorlar va binoning ichini yogʻinsochindan asraydi. Yuk koʻtaruvchi (ferma, sarrov, stropila, xari va boshqalar) hamda tunuka, shifer, tol singari yopuvchi qismlardan iborat. Shakliga koʻra, tomlar bir nishabli, ikki nishabli, toʻrt nishabli, koʻp nishabli, shatr (qubba) shaklli, chordoqli yoki chordoqsiz (yassi), baland chordoqli mansarda koʻrinishida boʻlishi mumkin. Eni keng sanoat binolarida tabiiy yoritish va havo almashtirish maqsadlarida tom oʻrtasiga fonar (oynavand tuynuk) ishlanadi. Bundan tashqari tomlarning gumbazli, piramidasimon, konussimon va qobiqsimon xillari ham boʻladi. Oʻzbekistonda oddiy uy-joylar qadimda, asosan, yassi tomli boʻlib, uy devoriga toʻsinlar tashlab, ularning ustiga toqi (vassa) terilgan, ustiga boʻyra, qamish yoki poxol toʻshalgan, tuproq solib tekislangan, keyin somonli loy bilan suvalgan. Ayrim joylarda hozir ham shunday tomlar bor. Aksar turar joy binolari nishabli qilinadi. Oldin stropila ishlab olinib, ustiga yopish materiali (tunuka, shifer va boshqalar) qoplanadi. Yopish materiallarining xossalari va hududning iqlimiy sharoitiga qarab tomning nishabi har xil (tunuka, tol va ruberoidlar uchun pastroq; asbotsement, cherepitsa va shiferlarda — tikroq) olinadi. Bir nishabli tomlar, asosan, yordamchi xoʻjalik binolariga quriladi. Ikki nishabli tomlar eng keng tarqalgan. Koʻp nishabli tom eng murakkab hisoblanadi.
Oʻzbekiston hududida mansardali (chordoqli qismi xonaga moslangan) uylar kam quriladi, uy-joy masalasi tanqis boʻlgan hollarda ularning ahamiyati katta.
Panelli binolaming tomlarini yirik yig‘ma-beton elementlardan foydalanib cherdakli (balandligi 1,6 m) va cherdaksiz qilib loyihalash mumkin. Tomlarni loyihalashda binoning ichki suv yo‘llarini nazarda tutish kerak. Qo‘sh tomlarni loyihalayotganda tomning materiallarining ko‘proq pastki qavatini asosiy va ustki qavatini issiqlikni qaytaradigan bo’lishiga ahamiyat berish kerak. Panellar bilan choklar orasini to’ldirishda asosiy qatlamning qalinligicha olinib, chokning yuqori qismi yumshoq isitgich materiallari bilan to’ldiriladi. Chordoqli tomlarda ishlatilgan tom plitalarini deformatsiya haroratining o‘zgaruvchanligini saqlash kerak, bunda old tomon (tarzning ko‘ndalang choklar bilan tom panellarining) orasini ulashda beton quyish tavsiya etilmaydi. Tom paneli faqat ko‘ndalang devorlarga tayanganda friz paneli bilan tom panelining tutashgan joyi konstruksiyasi va yuqori qavat devorlari (tomning deformatsiya haroratida) panjarali panel nishabiga xalaqit bermasligi kerak.
Dekorativ fazilatlar va tanlangan qurilish uslubiga muvofiqligi;
dekorativ fazilatlar va tanlangan qurilish uslubiga muvofiqligi;
uyning aqlli yechimi (shu jumladan qutining geometrik shakli, ichki mavjudligi) yuk ko’taruvchi devorlar va hokazo.);
qurilish mintaqasining iqlim xususiyatlari;
o'rnatishning murakkabligi darajasi;
devor tuzilmalari va poydevorlariga yuk;
ma'lum tom yopish materiallaridan foydalanish;
strukturani izolyatsiya qilish imkoniyati va boshqalar.
Shaxsiy qurilishda har xil turdagi tomlar ishlatiladi va tanlov turli omillar, shu jumladan,Tomning har bir turi o'zining afzalliklari va kamchiliklariga, operatsion xususiyatlariga ega.
Dizayn bo'yicha tomni ikki turga bo'lish mumkin:
Attik tomlari - tomning ostidagi bo'shliqni quyidagi xonalardan ajratib turadigan, devorlarning yuqori qismi darajasida ship bilan. Bu sovuq iqlim uchun klassik variant, chunki uyda issiqlik yo'qotilishini kamaytirish uchun zamin izolyatsiya qilinishi mumkin. Bunga qo'shimcha ravishda, tomning ostidagi bo'sh joy qo'shimcha yordam xonasi sifatida foydalanish yoki uni yashash joyiga aylantirish uchun javob beradi (bu tom yopish tizimini izolyatsiyalashni talab qiladi).
Uyingizda bo'lmagan (kombinatsiyalangan) tomlar - qo'shimcha ship qoplamasi yo'q, tomning tuzilishi o'zi tekis yoki poydevor bo'lib, pastki qavatning shipi bo'lib xizmat qiladi. Issiq iqlimi uchun ko'proq mos keladi, chunki qattiq iqlim sharoitida bunday tom orqali issiqlik yo'qotilishini oldini olish qiyinroq.
Agar tomlarning moyillik darajasi va konfiguratsiyasi jihatidan qanday tomlarni ko'rib chiqsak, tizimlarni ajratib ko'rsatishimiz mumkin. O'z navbatida, dizayni bo'yicha chinni tomlar turi:
bir nishab;
gable (gable);
mansard (singan gable tomlari);
chodir bilan qoplangan;
kestirib, yarim kestirib;
ko'p pensiyali;
konusli;
gumbazli;
birlashtirilgan;
bepul konturlar.
Tomni o'rnatish rejalashtirilgan tuzilish xususiyatlaridan qat'i nazar, uning tuzilishi quyidagi asosiy elementlardan yig'iladi:
mauerlat;
rafter tizimi;
cho'ktirish;
gidroizolyatsiya;
issiqlik izolatsiyasi;
bug 'to'sig'i;
tom yopish materiallari.
Tom yopish tizimini loyihalashMauerlat uyingizda tuzilmalari uchun mustahkam asos bo'lib xizmat qiladi. Bu yog'och yoki temir betondan yasalgan nurlardan yasalgan yuqori temir yo'ldir. Barlar strukturaning devorlariga mahkam o'rnatilishi kerak. Nurlar yoki yog'och loglarning yuqori yuzasi gorizontal bo'lishi kerak, chunki kelajakda tarkibiy elementlarning qolgan qismi unga o'rnatiladi. Yog'och o'tinlarini namlikdan himoya qilish uchun ularning ustiga bir necha tom yopish materialini yotqizish mumkin. Bu tomning tuzilishining eng muhim qismidir, uning shaklini belgilaydi va butun binoga zarur himoya va barqarorlikni ta'minlaydi. Ko'pincha, ma'lum bir tom yopish elementining xususiyatlari uning turini va shaklini aniqlaydi va noyob tom yopish tizimini yaratishga imkon beradi. Rafters nafaqat ob-havo sharoitlarining ta'siriga, balki tomning umumiy og'irligiga ham bardosh berishi kerak. Odatda, truss tizimlarining ramkalari uchun yog'och hajmi 5x15 sm.
Do'stlaringiz bilan baham: |
