Каримова мавжуда

51
ҳисобварақлар билан амалга ошириладиган молиявий операциялар тўғрисида
тушунча берилади.
2.2. Мавзуни ўқитишнинг ахборот базаси.
Ўзбекистон Республикаси ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиёти
яратиш мақсадида иқтисодий ислоҳотларни босқичма-босқич амалга
оширмоқда.
Бозор муносабатлари соҳасида ҳар қандай хўжалик юритувчи
субъектнинг ўз тасарруфидаги барча ресурслар — молиявий, моддий ва
меҳнат ресурслари ҳаракати ҳамда улардан фойдаланиш самарадорлигини
тўғри бошқаришни таъминлаши зарур бўлади. Аммо кўпгина корхона ва
ташкилотлар иқтисодий мустақиллик ҳамда ички ва ташқи бозорда битимлар
тузиш ҳуқуқини қўлга киритганларидан сўнг хўжалик юритишнинг янги
шароитларига тайёр эмасликлари аён бўлиб қолди.
Бозор иқтисодиёти соҳасида бошқарув субъектларига фақат ахборотга
эга бўлишнинг ўзи кифоя қилмайди. Бу ахборот билан ишлаш, тўғри
хулосалар чиқариш ва улардан ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш
мақсадида фойдаланиш зарур бўлади. Самарали бошқаришда энг муҳими
ахборот ва ундан фойдалана билишдир.
Иқтисодий ахборотлар билан ишлашнинг энг муҳим жиҳатларидан бири,
уни таҳлил қилишдир. Таҳлил давомида хўжалик фаолиятини ўрганишда
ҳамда хулосалар чиқаришда асос бўладиган бир қатор кўрсаткичлардан
фойдаланилади.
Таҳлилий ишларни мувафаққиятли, самарали ўтказилиши, уни ҳар
томоилама ўйлаб, синчиклаб ташкил қилинишига боғлиқ. Унинг ўтказилиши
илмий характерга асосланган режа асосида амалга оширилиши лозим. Таҳлил
ишлари олиб борилаётганда, у бир неча босқичларни босиб ўтади. Ушбу
босқичларни босиб ўтиш жараёнида ҳар бир босқичнинг мазмуни олдиндан

---

52
аниқланиши керак ва уларнинг бажарилиши маълум томонларга асосланган
бўлиши лозим. Асосланиши лозим бўлган томонлар эса қуйидагилардан
иборат:
1. Корхона фаолиятини таҳлил қилиш — бошқаришда қарор қабул
қиладиган ҳар бир раҳбар, менежернинг хизмат бурчидир. Шундай қилиб,
бундан чиқадиган зарур тамойил бу таҳлил ишларини бажарувчилар
ўртасида вазифаларни аниқ тақсимлаш.
2. Ишлаб чиқариш тармоқларида таҳлил ишларини ташкил қилишда энг
зарур тамойиллардан бири унинг тежамлилиги, яъни кам харажат қилиб,
юқори самарага эришиш.
Корхоналарни тўғри ва оқилона бошқариш учун турли-туман
маълумотлар тизимидан фойдаланиш зарурки, улар орқали тўғри бошқарув
қарорлари қабул қилиниши мумкин. Маълумотлар дейилганда иқтисодий
ҳодисалар, воқеалар ва хўжалик жараенларини тегишли манбалар орқали акс
эттириш, уларни қайта ҳисоблаш ва ўрганиш, ҳамда қизиқувчи
ташкилотларга узатиш тушунилади.