Каримов А. А., Исломов Ф. Р., Авлоқулов А. З. Бухгалтерия ҳисоби

10.3. Инвестицияларни дисконтлаш
Инвестицион фаолиятнинг фаоллашувида инвесторлар муҳим роль ўйнайди. Инвестор ўз сармоясининг бирор-бир объектга йўналтирар экан, аввало, унинг маблаЃи келажакда қанчани ташкил этиши, яъни йўналтирган сармоясининг муайян даврдан сўнг қанча миқдорга тенг бўлиши қизиқтиради. Бунинг учун инвестор ўз маблаЃини дисконтлаши лозим. Дисконт баҳо ҳам инвестицияларни ҳисобга олишда кенг қўлланилади.
Молиявий ҳисоб-китобларда ҳамма вақт ва ҳар қандай шароитда ҳам бошланЃич, ошган, чегирма ва устама суммалари маълум бўлмайди. Бу муаммо дисконтлаш усулларини қўллаш билан ҳал этилади.
Дисконт – бошланЃич суммани ҳисоблаш, аниқлаш учун ошган қийматдан айириладиган чегирма суммасидир. Дисконтлаш (устама Єзиш) – устамаларни Єзиш, аниқроЃи, фоизларни ҳисоблаш демакдир.
Дисконтлаш формуласи ѓрдами билан сарфланган сармоянинг қопланиш муддатларини ва унинг сотувнинг дастлабки нархи сифатида баҳоланувчи К(0) ҳажмини аниқлаш мумкин.
K₀= Ê_n/(1+P)ⁿ
K₀ – дастлабки капитал миқдори
К_n – давр охиридаги капитал (инвестиция миқдори)
P – фоиз ставкаси
Мисол. Äîíîð êîðõîíà 5 éèë è÷èäà 50000 ñўì ïóë éè¨èëãàí. Àãàð éèëëèê ôîèç ñòàâêàñè 4 ôîèç áўëñà, äàñòëàáêè ¢ўéèëìà ¢àí÷à áўëãàí.
Ê(0)=50000/(1+0,04)⁵=41096.35 ñўì.
Бу ерда дисконт суммаси 8903,65 сўм (50000-41096,35) га тенг.
Шунингдек, дисконтлаш корхонага инвестор қанча миқдорда энг кўп молиявий ресурслар сарфлаши ва энг кўп даражада қанча даромад олишини аниқлашга имкон яратади. Ушбу ҳолатда дисконтлаш формуласи қуйидагича:
Ê_n = K₀ (1+P)ⁿ
Мисол. Донор (инвестор) корхона акцептор (қарз олувчи) корхонага 5 йил муддатга 100000 сўм пулни 4 фоизлик ставка билан қарзга берди. Дисконтлаш формуласи орқали 3 йилдан сўнг йиЃиладиган жами инвестиция ҳажмини топамиз:
К₃=100000*(1+0,04)³ =112486,4 сўм.
Бу ҳолатда дисконт суммаси 12486,4 сўм (112486,4-100000) га тенг.