Karimboyeva shohida +

Elektron savol 
Elektron savol shartida monitor orqali guruh sardorlariga savol beriladi.  
Savol: Mustaqil va yordamchi so‘zlarning farqlarini ayting. Misollar bilan 
dalillang. 
Javob: Mustaqil so‘zlar atash ma’nosiga ega, ma’lum so‘roqqa javob bo‘lib, 
gapda ma’lum gap bo‘lagi vazifasida kela oladi. Yordamchi so‘zlar esa bunday 
xususiyatga ega emas. 
IV. Baholash va rag‘batlantirish: O‘quvchilar tomonidan berilgan 
javoblar umumlashtirilib, shartlarga faol ishtirok etgan o‘quvchilarga “Ofarin” 
(5ball), “Barakalla” (4 ball), “Harakat qil” (3 ball) kortochkalari beriladi.
Dars oxirida “Eng ahil guruh”, “Eng bilimdon guruh”, “Eng chaqqon guruh” 
nominatsiyalari belgilanadi.
V. Uyga vazifa berish: 158-mashq. “So‘z turkumlari” matnini o‘qib, 
savollarga yozma javob berish. 

---

58
XULOSA 
Yordamchi so‘zlarning funksional belgisi "bog‘lash"dir. Shu belgi asosida 
ko‘makchi, bog‘lovchi, yuklamalar so‘z va gaplarni bir-biriga bog‘lash uchun 
xizmat qiladi. Ammo bu vazifa bog‘lovchi va ko‘makchilar uchun o‘zgarmas, 
barqaror sanaladi. Yuklamalarning o‘ziga xos xususiyati shundaki, ular 
so‘zlarga yoki gaplarga so‘roq, ta’kid, kuchaytiruv, ayirish-chegaralash, o‘xsha-
tish kabi qo‘shimcha ma’nolarni beradi va funksional "bog‘lash" belgisiga 
nisbatan beqaror, o‘zgaruvchan sanaladi, ya’ni "bog‘lash" belgisi bo‘lishi ham, 
bo‘lmasligi ham mumkin.
Borliqdagi narsa bilan hodisaning munosabatini yanada aniqroq ifodalash 
uchun so‘zlarning o‘zaro munosabatini yaratuvchi vosita alohida ahamiyatga ega 
bo‘ladi. Shunday vositalardan biri kelishik qo‘shimchalari bo‘lsa, undan keyingi 
muhim vosita ko‘makchilardir.
Ko‘makchilar kelishik qo‘shimchalaridek, so‘zlarning o‘zaro grammatik 
munosabatini yaratish bilan birga o‘zaro kelishik qo‘shimchasi ifodalaydigan so‘z 
ma’nosini ham bildiradi. Shuning uchun ham ular tilning tuzilishida muhim o‘rin 
tutadi va gapning yaratilishida ko‘makchilarning roli juda kattadir.
O‘zbek tilida ko‘makchilar paydo bo‘lishida tashqi sharoit ta’sirida boshqa 
tillardan kirib kelgan so‘zlar o‘zbek tilida ko‘makchi vazifasini bajaradilar, 
shuning uchun ham o‘zbek tilida qo‘llangan ko‘makchilar kelib chiqishiga ko‘ra 
turkiy tillarga, arab, fors-tojik tillariga, qisman xitoy tiliga aloqadordir.