Karimboyeva shohida +

(bog‘lovchi vazifasida kelgan bilan ko‘makchisi, ham yuklamasi) 2) zidlovchi 
25
Sayfullayeva R.R., Mengliyev B.R., Boqiyeva P.H., Qurbonova M.M., Yunusova Z.Q., Abuzalova M.Q. 
Hozirgi o‘zbek adabiy tili. – Toshkent, Fan va texnologiyalar, 2009. –274 b. 
26
O‘zbek tili grammatikasi. 1-jild. Morfologiya. –Toshkent, Fan, 1975. 566 b. 

---

33
bog‘lovchilar: ammo, lekin, biroq, balki, faqat, holbuki 3) ayiruv bog‘lovchilar: 
yo, yoki, yoxud, yoinki, dam-dam, ba’zan-ba’zan, ham-ham, bir-bir, goh-goh, 
xoh-xoh
27
.
Bizningcha, zidlov bog‘lovchisi sifatida ko‘rsatilgan faqat so‘zi yanglish shu 
qatorga kiritilgan. Chunki, mualliflar zidlov bog‘lovchilari xususiyatlarini alohida 
tavsiflash 
jarayonida 
bu 
so‘zga 
alohida 
to‘xtalmaganlar. 
O‘zbek 
tili 
grammatikasiga bag‘ishlangan boshqa hech bir tadqiqotda mazkur so‘zning zidlov 
bog‘lovchisi sifatidagi vazifasi qayd qilinmagan. Ammo qoraqalpoq tilida mazkur 
so‘z bog‘lovchilar sirasiga kiritilgan. Bu haqda keyin alohida to‘xtalamiz. 
“Hozirgi o‘zbek adabiy tili” mualliflari ham teng bog‘lovchilarni 3 turga 
ajratishni ma’qul ko‘rganlar: 1. Biriktiruvchi bog‘lovchisi: va, -u, -yu, hamda.
2. Ayiruv bog‘lovchilari: yo, yoki, yoxud, goho, dam...dam, bir...bir, 
ba’zan...ba’zan. 3. Zidlov bog‘lovchisi: ammo, lekin, biroq
28
.
So‘nggi yillarda teng bog‘lovchilarning tasnifi ham yangilandi, ya’ni 
aksariyat o‘quv qo‘llanmalari, shuningdek, maktab darsliklarida teng bog‘lovchilar 
4 turga ajratilib berilmoqda. Xususan, O‘zMEda bog‘lovchi (grammatikada) 
yordamchi so‘z ekanligi, gap va gap bo‘laklarini bir-biriga bog‘lashi, ishlatilishiga 
ko‘ra a) yakka bog‘lovchilar (“va”, “ammo”, “lekin”, “agar”, “chunki”,