Kamyob va istiqbolli yog’li o’simliklar

Xoxoba urug’larini (maxalliy nomi jojoba) Shimoliy Amerika va Shimoliy-G’arbiy Meksika indeytslari olovda qovurib, yoki yog’ini eritib olib ovqatga ishlatadi. Suyuq meditsina maqsadlarida, xususan sochni tiklash uchun ishlatiladi. Xozirgi kunda xoxobaning suyuq mumidan tarnsformator yog’i, turli mashina va mexanizmlar uchun surkov materiallari olinadi.

Oytisika yoki likaniya (Licania rigida)

Oytisika tuzilishi va xossalari - balandligi 15 dan ortiq bo’lgan domiy yashil o’simlik. Mevalari shakli va o’lchamlari bilan pekan yong’oqlarini eslatadi. Meva ichida, meva massasining 60-75% ni tashkil qiluvchi bitta urug’ joylashgan. Lipidlar miqdori urug’ ko’ruk moddasining 55-63% ni tashkil qiladi. Bitta daraxtdan olinadigan hosil 150-500 kg, qulay ob-xavoli yillarda 1 tonnani tashkil qiladi.
Oytiska yog’i yog’ kislota tarkibi bilan tung yog’iga yaqin. Yog’ning tarkibida likan kislotasi S18 mavjud.
Oytiska yog’i triatsilglitserollari tarkibidagi yog’ kislotalari miqdori (%): S16:0 – 5-8; S18:0 – 4-10; S18:1- 4-18; S18:2 – 5-26; S18:3 (- likan kislota) – 48-72; S18:3 (- eleostearin kislota) – 4-7.
Oytiska Brazilyada yetishtirilib, ayrim yillarda hosildorlik 80 ming tonnagacha yetadi.

Illipe (Madhuca langifolia)

Illipe tuzilishi va xossalari. Illipe (Madhuca langifolia) balandligi 15 m bo’lgan daraxt. Meva-rezavori cho’zinchoq yoki shar shaklida 1 tadan 5 tagacha urug’ga ega. Urug’larning asosiy yog’li qismi – urug’ pallalari. Urug’ massasi meva massasining 75% ni tashkil qiladi, urug’lardagi lipidlar miqdori 60% gacha. Urug’larda katta miqdorda saponinlar mavjud, shuning uchun yog’sizlantirilgan urug’ qoldiqlari chorva ozuqasi sifatida ishlatilmaydi.
Illipe Xindiston va Malayda yetishtiriladi. Xar yili yog’ olish uchun 50-100 ming tonna urug’ terib olinadi. Konsistensiyasi sariyog’ga o’xshaydi. Illipe yog’ sovun tayyorlashda ishlatiladi, rafinatsiyalashdan so’ng ovqatga ham ishlatish mumkin.