Kafedrasi xudayarova xurshida abdunazarovna

1-jadval 
Bank marketingi tamoyillari. 
Bank marketingi tamoyili 
Bank faoliyatida qo‘llash xususiyati 
Bozor o‘zgarishlarini hisobga 
olish 
Bank xizmatlari bozorida baholar 
darajasini, talab va taklifni o‘rganish va 
tezkor qarorlar qabul qilib bankning 
rivojlanish strategiyasini ishlab chiqish. 
Bozor talablar asosida 
xizmatlar ko‘rsatish va mahsulotlar 
yaratishga yuqori darajada 
moslashish 
Mijozlarning ehtiyojlaridan kelib 
chiqib, turli bank mahsulotlarini taklif etish, 
xizmatlar sifatini oshirish 
Bank xizmatlari bozoriga 
maqsadli ta’sir qilish 
Bank xizmatlariga talabni o‘rganish 
uchun mijrozlar bilan turli usullarda 
mnosabatlarga kirishish, bank xizmatlarini 
foydali jihatlarini tushuntirish  
Marketingning uzoq 
muddatliligi 
Bank bozorini prognozlash orqali 
bankda strategik rejalashtirishni rivojlantirish 
 

---

Bank  marketingi  tamoyillaridan  kelib  chiqib,  bank  marketingi  xizmatlari 
bozorida  mijozlarni  ehtiyojlarini  qondirish  va  bankning  samarali  faoliyatini 
ta’minlashdan iborat.  
Xalqaro amaliyotdan ma’lumki, tijorat banklarining marketing strategiyasi va 
siyosati  ma’lum  rivojlanish  bosqichlar  asosida  shakllangan.  Bu  esa,  bozor 
faoliyatining  va  raqobat  kurashining  rivojlanishi  natijasida  yuzaga  kelgan.  SHu 
nuqtai-nazardan  kelib  chiqib  marketingning  rivojlanish  bosqichlarini  quyidagi  1-
rasmda keltirib o‘tamiz: 
1. 
Ishlab chiqarish konsepsiyasi. 
2. Tovar konsepsiyasi. 
3. Sotish konsepsiyasi. 
4. Marketing konsepsiyasi. 
Marketing  faoliyatining  konsepsiyasi  –  bu  aniq  mijozga  mo‘ljallangan 
bankning  maqsadli strategiyasi va  falsafasidir.  U  to‘liq  moliya-kredit  tizimiga  va  
bank  faoliyatiga  ta’sir  qiluvchi  barcha  ko‘rsatkichlarni  tahlil  qilishga  asoslangan. 
Marketing  konsepsiyasi  bazasida  bank  faoliyatini  mukkammalashtirish  bo‘yicha 
takliflar  tayyorlanadi  va  keyin  ichki  va  tashqi  bank  faoliyatini  kompleks 
rejalashtirish ishlari olib boriladi. 
Bank  xarakteriga  qarab  (faoliyatining  ixtisoslashganiga,  ta’sischilariga) 
marketing konsepsiyasining maqsadi va vazifalari tanlanadi. Ayrim banklar yagona 
marketing  konsepsiyasiga  asoslangan  holda  faoliyat  ko‘rsatib  kelishadi,  lekin  bu 
yo‘nalishda  faqat  ishonchli  va  konservativ  banklar  faoliyat  ko‘rsatishi  mumkin, 
buning  uchun  ularda    ko‘p  miqdorda  aylanma  mablag‘lar  va  resurslar  bo‘lishi 
kerak,  iqtisodiy  va siyosiy  o‘zgarishlar   ta’siriga  ham chidamli bo‘lishlari shart. 
Boshqalar  esa  ichki  va  tashqi  omillar  dinamikasining    bog‘liqligiga  qarab,  tezlik 
bilan  o‘zining  konsepsiyasini  o‘zgartirib  turishadi,  shu  o‘rinda  shuni  ta’kidlash 
kerakki bironta ham konsepsiya amaliyotda sof ko‘rinishda uchramaydi. 
Bank faoliyatidagi asosiy  marketing konsepsiyalari quyidagi yo‘nalishlardan 
iborat:  
1.
 
Ishlab  chiqarish  yoki  bank  texnologiyasini  takomillashtirish  konsepsiyasi. 
Unga  asosan  mijozlar  narxi  yuqori  bo‘lmagan,  mavjud  xizmat  turlariga  qarab 
banklarga mijoz bo‘ladilar. 
2.
 
Mahsulot 
yoki 
bank 
xizmatlarini 
takomillashtirish 
konsepsiyasi. 
qonsepsiyaning asosiy tamoyili, shundan iboratki, unda bank xizmatlarini mijozlar 
tomonidan sotib olishga jalb etadi, chunki bu xizmatlar o‘z xarakteriga va sifatiga 
ko‘ra  raqobatchilar  taklif  etayotgan  xizmatlardan  yuqoriligi  bilan  farq  qilishi 
hisobiga, iste’molchilarga katta foyda keltiradi. 
3.
 
Savdo yoki tijorat harakatlarini kuchaytirish konsepsiyasi. U mijozlarni jalb 
etish  va  xizmatlarni  sotish  hajmining  o‘sishini  ta’minlash  uchun  marketing 
tekshirishlarga  asosan  bank  xizmatlari  reklamasiga  va  ilg‘or  axborotlarga 
asoslanadi,  
4.
 
An’anaviy konsepsiyaga asosan bank xizmatlaridan foydalanish hajmining 
o‘sishini ta’minlash uchun, alohida ijtimoiy guruhlar va aholining aniq talabini va 
ehtiyojini  tahlil  qilib  amalga  oshirish  mumkin.  Boshqacha  qilib  aytganda 
marketing, u yoki bu bank xizmatlariga bo‘lgan talab va takliflarni tahlil qilishdan 

---

boshlanishi  kerak  va shundan so‘nggina uni o‘tkazish  uchun  takliflar va dasturlar 
ishlab chiqiladi. 
5.
 
Ijtimoiy  konsepsiyada  maqsadli  falsafa,  mafkura,  bank  strategiyasi  va 
siyosati  umuminsoniy  fazilatlarga  qaratiladi.  Ayrim  hollarda  bu  konsepsiyani 
“insonga  qaratilgan”  yoki  “aql-idrokni  iste’mol  konsepsiyasi”  deb  ham  atashadi. 
Bu konsepsiya asosan banklar uchun kelajakda umumjamiyat manfaatlariga xizmat 
qilishga yordam beradi. 
Keyingi  bosqich  bu  belgilangan  xizmatlarning  marketing  rejasini 
tayyorlashdan  iborat.  Rejaga  barcha  kerak  bo‘lgan  ma’lumotlar  kiritiladi,  ya’ni 
xizmatning  tarixi  va  o‘ziga  xos  xususiyatlari,  bozorning  ahvoli,  raqobatchilari, 
marketing  sohasida  bankning  maqsadlari  va  xizmatlarning  sotilishi  hamda 
vositalari  yordamida ushbu strategik vazifalar bajariladi. 
Marketing  bank  sohasida  kredit  resurslar  bozorini  o‘rganishga,  mijozlarning 
moliyaviy  ahvolini  tahlil  qilishga  va  prognozlashtirishga,  shu  bilan  bir  qatorda 
banklarga  omonatlarni  jalb  qilishga  qaratilgan.  Marketing  yangi  mijozlarni  jalb 
qilish  uchun  yordam  beruvchi  shart-sharoitlar  yaratishga,  bank  xizmat  turlarini 
kengaytirishga,  e’tibor  qozongan  mijozlarning  mablag‘larini  banklarga  qo‘yishga  
mo‘ljallangan. 
Banklarda  ko‘proq  integrallashgan  marketing  qo‘llanilmoqda,  buning  asosiy 
maqsadi  faqatgina  mijozlarni  jalb  qilish  emas,  balki  doimiy  ravishda  xizmat 
ko‘rsatish  sifatini  yaxshilashdir.  Bu  marketingning  komleks  rivojlanishini  taqozo 
qiladi. Bankning maqsadi birinchidan, mijozlarni pul mablag‘larni joylashtiruvchi 
omonatchilar sifatida jalb qilish, ikkinchidan, bankning kredit mablag‘larini yuqori 
foyda  bilan  keltiradigan  va  o‘z  muddatlarida  kaytarishga  qodir  korxonalarga 
berish.
 
Oxir-oqibat  bank  marketingi  bitta  maqsadga:  daromadlardan  maqsadga 
muvofiq  va  xo‘jaliklarda  vaqtincha  bo‘shab  qolayotgan  pul  mablag‘laridan 
foydalanish uchun qaratilgan. 
Marketing  jarayoni  mijozlarni  o‘rganishdan  va  ularning  ehtiyojlarini 
aniqlashdan  boshlanadi,  xizmatlardan  foydalanilgan  va  ulardan  anik  ehtiyojlari 
qondirilgandan  so‘ng  tugaydi.  YAngi  turdagi  bank  xizmatlarini  joriy  qilish 
jarayoni  ushbu  xizmatlarni  taklif  qilish  usulidan,  bank  xizmatchilari  va  ularning 
joylarini tayyorlashdan boshlanadi. Masalan, mijoz bankka kirib kelishida o‘zining 
harakatini asosan chapdan o‘ngga qarab yurishdan boshlaydi. Demak, yangi xizmat 
turlarini  taklif  qilishda  ularni  chap  tomonga  joylashtirilsa,  unda  mijoz  ularga  
ko‘proq e’tiborini jalb qiladi va bu xizmatlardan foydalanish ehtimoli oshadi.