Кафедраси фуқаролик ҳуқуқи

Маҳсулот етказиб бериш шартномасининг элементлари. Шартнома тарафлари. Шартномада сотувчи сифатида маҳсулот ет­казиб берувчи намоён бўлади. Маҳсулот етказиб берувчи – тадбир­корлик фаолияти билан шуғулланаётган товар ишлаб чиқарувчи ёхуд товарларни сотиб олиб уни сотиб олувчига сотувчи (жисмоний ёки юридик) шахс.
Сотиб олувчи - фақат тадбиркорлик фаолиятида фойдаланиш учун ёки шахсий, оилавий мақсадларда, рўзғорда ва шунга ўхшаш бошқа мақсадларда фойдаланиш билан боғлиқ бўлмаган бошқа мақ­садларда фойдаланиш учун товар мулк қилиб олувчи шахс (жисмо­ний шахс, юридик шахс ва давлат).
Шартнома предмети – муомаладан чиқарилмаган ҳар қандай ашёлар шартнома предмети бўла олади. Улар аксарият ҳолларда ту­рига хос аломатлари билан белгиланади. Аммо қонун хусусий ало­матларга эга бўлган ашёларни шартнома предмети бўлишига тўсқин­лик қилмайди. Кўпинча шартнома тузиш вақтида маҳсулот етказиб берувчи ушбу товарга эга бўлмайди.
Фуқаролик кодексининг 437-моддасида шартнома предметини маҳсулот етказиб берувчи ишлаб чиқарадиган ёки сотиб оладиган то­варлар ташкил қилиши айтиб ўтилган. Аммо ушбу қоидага жуда ҳам жиддий қарамаслик лозим. Чунки бизга маълумки маҳсулот етказиб берувчига қонунда назарда тутилган бошқа йўллар орқали (маҳсу­лотни қайта ишлаш, юридик шахсни қайта ташкил қилинаётганда ҳуқуқий ворислик асосида ва бошқалар) ҳам мулкий ҳуқуқлар ўтиши мумкин. Шунингдек, товарга нисбатан мулкий (ва бошқа ашёвий) ҳуқуқларга эга бўлмаган шахслар ҳам ушбу шартномада маҳсулот ет­казиб берувчи сифатида қатнашиши мумкин. Мисол учун насияга олинган товарлар олди-сотисида.
Шартнома баҳоси. Шартнома баҳосига доир алоҳида қоида қо­нунлар билан белгиланмаган. Шартнома предмети - товар баҳосини белгилашда тарафлар эркин бўлиб, шартнома баҳоси тарафлар ўзаро келишуви асосида, товарнинг хусусиятидан келиб чиқиб белгилана­ди. Олди-сотди шартномаларига оид умумий қоидаларга кўра баҳо шартноманинг муҳим белгиси ҳисобланмайди. Товар баҳоси тараф­лар ўзаро келишувига кўра шартномада аниқ қиймат мисолида кўрса­тилмаслиги ҳам мумкин. Жумладан, товар етказилиб берилаётган даврдаги бозор нархини назарда тутиши мумкин. Аммо айрим турда­ги товарларнинг нархлари давлат томонидан қатьий қилиб бел­гиланиб қўйилиши ва тартибга солиб турилиши мумкин.