Kafedrasi abdullayev utkir azimovich

«Talaba portfoliosi» - 
talabaning bilish jarayonidagi ijodiy mehnati 
natijalarini o‘zi tomonidan ob’ektiv baholash instrumenti, shaxsiy faoliyati 
refleksiyasidir. U hujjatlar to‘plami sifatida quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 

talabaga «portfolio»ga joylashtirish uchun materiallar tanlash bo‘yicha 
topshiriqlar, ko‘rsatmalar; 

talabaning ijodiy faoliyatlari bilan jiddiy tanishib borish, portfelga 
joylashtirilgan faoliyat turlarini baholash omillari va mezonlari; 

portfolioni ob’ektiv baholash uchun ekspertlar guruhi anketasi. 
Bunday «portfolio»ni an’anaviy usulda yoki elektron shaklda ta’lim 
muassasi saytida, oddiy Word formatida yaratish mumkin.
Talaba o‘z xohishiga ko‘ra yoki o‘qituvchi topshirig‘i asosida o‘zining 
turli ijodiy sohalardagi mustaqil ishlarini ma’lum ketma-ketlik asosida o‘z 
portfoliosiga joylashtiradi. Materiallar bir semestr bo‘yicha, o‘quv yili bo‘yicha 
yoki butun o‘quv yillari bo‘yicha olinishi mumkin. «Portfolio» yoki undagi 
alohida ishlar talaba tomonidan oldindan izohlanadi, ya’ni nima uchun u aynan 
ushbu faoliyat turini tanladi, bu faoliyat turi bo‘yicha u qanday natijalarga 
erishdi yoki erisha olmadi, o‘qituvchining ushbu ish bo‘yicha bergan bahosidan 
rozimi, ushbu ish natijalari bo‘yicha qanday xulosalarga ega. Albatta har qanday 
bunday ish yo‘l qo‘yilgan xatolarni asosli ravishda tahlil qilishni talab etadi. 
Uqituvchi alohida talabaga yoki talabalar guruhiga o‘z fani bo‘yicha shunday 
«portfolio» yaratishni taklif qilishi va uning tarkibini ko‘rsatib berishi mumkin. 
Bunday «portfolio»ning asosiy maqsadi talabaning o‘z faoliyatini fikrlab, 

---

 
asoslab va aniq dalillar asosida baholash qobiliyatini shakllantirishdan iboratdir. 
Belgilangan vaqt o‘tgach (semestr yoki o‘quv yili) yoki aniq hajmdagi ishlar 
tugagach, talabaning xohishi bilan ushbu dastur yoki loyiha bo‘yicha talaba o‘z 
portfoliosini taqdimot qilishi mumkin. Dastlab taqdimotni kichik guruhda, keyin 
esa katta auditoriyada tashkil etish lozim. Agar «portfolio» elektron shaklda 
yaratilgan bo‘lsa, talaba o‘z hamkorlariga (talabalarga) yoki o‘qituvchiga o‘z 
parolini oshkor qilib, ushbu «portfolio» sahifalariga kirishiga ruxsat beradi va 
taqdimot tugagach parolni o‘zgartiradi. Talaba faoliyatini, ya’ni «portfolio» 
mazmunini baholash uchun o‘qituvchi maxsus ekspertlar belgilaydi. 
Materiallarni mashg‘ulot davrida muhokama qilish mumkin bo‘ladi. Agar 
buning uchun alohida vaqt, o‘quv soati ajratilmagan bo‘lsa off-line 
telekonferensiya rejimida yoki darsdan tashqari vaqtda ta’lim muassasi sayti 
forumida amalga oshirish mumkin. Bunday forumda talaba o‘zi tanlagan yoki 
o‘qituvchi tomonidan taklif etilgan bilim sohasi bo‘yicha butun kuchini 
berganligini, uning o‘z faoliyatiga bergan bahosi o‘qituvchi va ekspetlar guruhi 
tomonidan berilgan bahoga mos yoki mos emasligini isbotlashi zarur. U 
baholarni qaysi jihatdan to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligini ko‘rsatishi va o‘zining 
kelajakdagi ushbu bilim sohasidagi ijodiy faoliyati rejalari bilan xulosalashi 
lozim. 
Agar talabalar o‘qituvchining o‘ziga nisbatan yaxshi, ochiq va samimiy 
munosabatda ekanliklarini his qilishsa, albatta o‘z fikrlari, tajribalari va kuzatish 
natijalari bilan o‘rtoqlashadilar. Chunki, har qanday talaba yoki shaxs o‘z ijodiy 
mehnati natijalari bo‘yicha boshqalar fikriga bee’tibor bo‘lishmaydi. Faqat shu 
yo‘l bilangina shaxsni kamol toptirish, o‘stirish mumkin. Agar talabada bunday 
ishonch bo‘lmasa, ochiq muloqat yuzaga kelmaydi. Talaba yuqorida 
ko‘rsatilgan «portfolio»ni yuritganda ham odatdagidek sukut saqlaydi. 
Talabalarni bunday texnologiya asosida tarbiyalash va ularga ta’lim berish 
rivojlangan davlatlarda allaqachon o‘z o‘rnini topgan, chunki Internet bu 
texnologiyani joriy etish uchun bir qancha qulayliklarni yarata oladi. 
«Talaba portfoliosi» nafaqat akademik o‘zlashtirish, balki talabaning 
kommunikativ muvaffaqiyatlari, muomula madaniyati, sport va jamoat 
ishlaridagi faolligi bo‘yicha ham yuritilishi mumkin. Bunday «portfolio» 
muhokamasida (taqdimotida) ota- onalarni ham faol ishtirok etishlarini 
ta’minlash yanada yaxshi natijalarga olib keladi. Ota-onalar o‘z farzandlari 
faoliyati natijalarini baholashlari uchun o‘qituvchi tomonidan yoki ekspert 
guruh tomonidan taklif etilgan baholash mezonlari va parametrlaridan 
foydalanishlari mumkin. 
Bunday «portfolio» muallifining o‘z fikrlari va o‘z-o‘zini baholash 
natijalari muhokamasida ushbu texnologiya prinsiplari va baholash mezonlarini 
quyidagicha belgilash mumkin: 
1.
Aniq bilim sohasidagi faoliyat bo‘yicha o‘z-o‘zini baholash natijalari 
quyidagi omillar bilan asoslanadi: 

ma’lum fan sohasi bo‘yicha bilimlarni o‘quv dasturiga mos kelishi; 

---

 

bilish jarayonida talabaning mustaqil qarorlar qabul qilish qobiliyati, o‘z 
qarorlarining oqibatlarini bilish darajasi; 

talabaning kommunikativ qobiliyatlarini xususiyatlari (bahslarda 
qatnashish, o‘z qarorlarini asoslay olishi, materiallarni ravon va sodda tilda 
tushuntirib bera olishi). 
2.
Tizimli va muntazam o‘z monitoringini olib borishi. Talaba biror fan 
bo‘yicha o‘z yutuqlarini nazorat qilib borishni maqsad qilib olsa, u ushbu fan 
bo‘yicha muhim deb hisoblagan bilimlarini tizimiy ravishda «portfolio»ga 
joylashtirib boradi. Uning vazifasi- ushbu ishlarni diqqat bilan tahlil qilib 
borish, kerakli o‘zgartirishlar kiritish, unga tushuntirishlar berish, o‘z-o‘zini 
baholash bo‘yicha qisqa hisobot tayyorlash, ya’ni ushbu bilim sohasi bo‘yicha u 
nimalarni o‘zlashtirdi, nimalarni o‘zlashtira olmadi yoki tushunmadi, kelajakda 
nimalarga e’tibor qaratishi lozim. Shuningdek u bu erda o‘z bilimlariga 
o‘qituvchi, ekspertlar va ota-onasi tomonidan qo‘ygan baholarga ham fikrini 
bildirishi mumkin. 
3.
«Portfolio» materiallari tarkibi, barcha yozma tushuntirishlarning 
mantiqiyligi va aniqligi. 
4.
«Portfolio»da keltirilgan materiallarni to‘liqligi va mazmunan 
tugallanganligi. 
5.
«Portfolio»ni tartib bilan va estetik jihatdan did bilan yaratilganligi. 
6.
«Talaba portfoliosi» taqdimotini ko‘rgazmali, yaqqol va asoslangan 
holda bo‘lishi.