Nutqiy etiket. Kasbiy muloqot odobi

NIZOMIY nomidagi TDPU “Ta’lim muassasalarining boshqaruvi” I bosqich magistri Bozorov Muhiddinning “NUTQIY ETIKET. KASBIY MULOQOT ODOBI. ERISTIKA” mavzusi yuzasidan mustaqil ta’lim uchun tayyorlagan TAQDIMOTI

M A V Z U :

NUTQIY ETIKET.
KASBIY MULOQOT ODOBI.

ERISTIKA.
Etika – inson faoliyatining urf-odatlarga mos kelishi yoki mos kelmasligi, xulq-atvor qoidalariga rioya qilishni o‘rgatadi. Insonning axloqiy sifatini tahlil qiladi, ya’ni uning bevosita faoliyatini kuzatadi.
Nutq madaniyati avvalo, nutq etiketiga tayanadi. Nutq odobi mezonlari o‘zining
qadimiy ildiziga ega. Ayniqsa, o‘zbek adabiy tilining asoschisi hazrat Mir Alisher Navoiyning bu boradagi xizmatlari beqiyosdir.
Eng avvalo, etika nima? degan savolga javob beramiz.

Kasb odobi (etikasi) bu insonlarning kasbiy faoliyatidan kelib chiqadigan o‘zaro munosabatlarining axloqiy xarakterini ta’minlaydigan qonuniyatlardan biridir.

Kasb odobi – jamiyat tomonidan qabul qilingan axloq qoidalarini kishilarning ixtisoslariga nisbatan amalda tatbiq qiluvchi aniq kasbiy burch, sha’n, or-nomus, qadr- qimmat kabi xatti-harakatlarning majmui, umumiy axloqning kishilar kasb- koridagi o‘ziga xos ko‘rinishidir.
Jamiyatda mutlaq, abadiy va o‘zgarmas odob axloq yo‘q.
Odob-axloq tarixan o‘zgaruvchan va nisbiy mustaqillikka ega bo‘lgan ijtimoiy hodisadir. Yillar o‘tishi bilan ishlabchiqarish, fan va texnika rivojlanib, ijtimoiy mehnat taqsimoti yanada chuqurlashadi. Bu jarayonning uzluksiz davom etishi esa o‘z navbatida, har biri muayyan ijtimoiy funksiyani bajaradigan yangidan yangi faoliyat sohalari paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Ularning sohiblari esa shunga ko‘ra muayyan ijtimoiy burchlarni bajara boshlaganlar. Mazkur burch va majburiyatlar muayyan odob-axloq qoidalari va xulq-atvor normalarida o‘z aksini topadi. Shunday qilib, kasb odobining paydo bo‘lishi uzluksiz mehnat taqsimotining mahsuli, uning axloqiy dasturi, axloqiy bahosi sifatida faoliyat ko‘rsata boshladi. Jamiyatning har bir kasb-hunarga, ixtisosga beradigan odobaxloq bahosi ikki asosiy omil bilan: birinchidan, mazkur kasbhunar vakillarining jamiyat rivojlanishi uchun nimalar berishi bilan; ikkinchidan, jamiyatning ma’naviy ta’sir ko‘rsatish ma’nosida ularga nimalar berishi bilan belgilanadi.