Kafedrasi abdullayev utkir azimovich

1-jadval 
Inflyatsiyani targetlash siyosatini qo’llovchi mamlakatlar
155
 
Mamlakatlar 
nomi 
Inflyatsiyani 
targetlash 
siyosatiga 
o’tish sanasi 
Inflyatsiyani 
targetlash 
siyosatiga o’tish 
davrida 
inflyatsiya 
sur’atlari (%) 
2011 yilga 
inflyatsiyani 
o’rtacha yillik 
ko’rsatkichi 
 
2012 yilga 
inflyatsiyani 
o’rtacha 
yillik 
ko’rsatkichi 
Pul – kredit 
siyosatining 
avvalgi 
maqsadli 
ko’rsatgichi 
Rivojlangan mamlakatlar 
1. 
Yangi 
Zelandiya 
1990 
3.3 
2.3 
4.5 
Yo’q 
2. 
Kanada 
1991 
8.9 
1.8 
2.8 
Yo’q 
3. 
Buyuk 
Britaniya 
1992 
4 
3.7 
4.2 
Almashuv 
kursi 
4. 
Avstraliya 
1993 
2 
2.8 
3.4 
Yo’q 
5. 
Shvetsiya 
1993 
1.8 
1.4 
2.5 
Almashuv 
kursi 
6. 
Shveytsariya 
2000 
1.6 
0.7 
0.4 
Pul taklifi 
7. 
Islandiya 
2001 
4.1 
5.4 
2.8 
Almashuv 
kursi 
8. 
Norvegiya 
2001 
3.6 
2.5 
1.4 
Almashuv 
kursi 
 
Inflyatsiyani maqsadli yo’nalishlarini tanlashda nazariy jihatdan olib 
qaraganda inflyatsiyaning nol darajasi bilan mos tushuvchi “narxlar barqarorligi” 
kategoriyasini aniqlash muammosi vujudga keladi. Amaliyotda iste’mol narxlari 
doimo oz bo’lsada (masalan, 2% ga) ko’tarilib turadi. Maqsadli yo’nalish doirasida 
iste’mol narxlari pasaytirish (masalan, 1% ga) ech anday ahamiyatli imkoniyatlarni 
bermaydi, faqatgina unga ilingan xarajatlar ajmi ko’payadi. Targetlashning muhim 
omili inflyatsiyaning maqsadli yo’nalishlarining tebranish chegaralarining 
mavjudligidir. Rivojlangan mamlakatlar tajribasi shundan guvohlik beradiki, 
maqsadli yo’nalishlarning eng maqbul chegaralari inflyatsiya darajasini 
mamlakatda 1% dan oshmasligidir. Inflyatsiya sur’atlarini bunday darajada ushlab 
155
Jadval Roger (2010), Schmidt-Hebbel (2009), Monetary Bulletin 2007/2 (Bank of Iceland) materiallari asosida 
mualliflar tomonidan tuzilgan. 

---

 
turilishiga maqbul holat ekanligiga sabab, ularda qisqa muddatli tebranishlarga 
dosh bera olish qobiliyatining yuqoriligidir. Inflyatsiya darajalari maqsadli 
yo’nalishlari chegaralarining kengayib borishi esa bozor ishtirokchilari tomonidan 
inflyatsiyani barqarorlashtirish siyosatini olib borishda ishonchning etishmasligi 
kabi salbiy holatlar bilan kuzatiladi. Inflyatsiyani targetlash vaqtinchalik 
chegaralari mamlakatdagi inflyatsiya sur’atlariga bog’liq bo’ladi. Avvaliga, (Yangi 
Zelandiya va Kanada) inflyatsiya darajalari maqsadli yo’nalishlariga erishish 
muddati 18 oy deb belgilangan edi. Keyinchalik, bu muddat 12-18 oyga, keyinroq 
inflyatsiyani targetlashning o’rta muddatli holatiga to’g’ri keluvchi 5 yillik 
muddatga o’zgartirilgan edi. Bugungi kunga kelib deyarli 28 ta mamlakat 
o’zlarining pul – kredit siyosatlarida inflyatsiyani targetlash siyosatidan foydalanib 
kelmoqdalar. Ulardan 8 tasi rivojlangan, qolganlari esa rivojlanayotgan hamda 
o’tish davridagi davlatlardir. Inflyatsiyani targetlash siyosatini olib borishda o’tgan 
yillardagi mamlakatning iqtisodiy holati haqidagi axborotlar va ularning tahlili 
juda muhim hhisoblanadi. Chunki, ular iqtisodiy-matematik modellarni qo’llagan 
holda muhim iqtisodiy ko’rsatkichlaro’rtasidagi aniq bog’lilikni ko’rsatib berishga 
hizmat qiladi. Ko’rsatkichlarni talil qilish doirasi, eng avvalo, mamlakat 
iqtisodiyotini qanchalar keng qamrovliligiga, hamda mavsumiy tebranishlarni 
hisobga olmagan holda quyidagi ko’rsatkichlarga bog’liq bo’ladi:
1. Real YaIM;
2. YaIM deflyatori;
3. Iste’mol narxlar indeksi;
4. Sanoat ishlab chiqarishning hajmi;
5. Ishsizlik darajasi; ulgurji narxlar;
6. Keng qamrovli pul massasi (M2-M4);
7. Pul massasi (cheklangan doirada) (M0-M1);
8. Markaziy bank hisob (bazaviy) stavkasi;
9. Qisa va uzoq muddatli foiz stavkalari;
10. Hukumat qimmatli qog’ozlari kursi.