Kafedrasi abdullayev utkir azimovich


-rasm. Rossiya Federatsiyasida Markaziy bankning qayta moliyalash



Download 4,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/157
Sana26.02.2022
Hajmi4,37 Mb.
#465877
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   157
Bog'liq
Monetar siyosat umk

 
2-rasm. Rossiya Federatsiyasida Markaziy bankning qayta moliyalash 
stavkasi (har bir yilning so’nggi o’zgartirilgan sanasiga) va inflyatsiyaning 
yillik darajasi, foizda
82
 
2-rasm ma’lumotlaridan ko’rinadiki, Rossiya Markaziy banki tomonidan 
qayta moliyalash stavkasini o’rnatishda inflyatsiyaning joriy darajasi hisobga 
olinayapti. Masalan, 2016 yilda inflyatsiyaning yililk darajasini pasayishi 
Markaziy bankka qayta moliyalash stavkasini pasaytirish imkonini bergan. 
Shuningdek, 2017 yilda inflyatsiyaning yillik darajasini 2016 yilga nisbatan 
sezilarli darajada pasayganligi Markaziy bankka qayta moliyalash stavkasini 
sezilarli darajada pasaytirish imkonini bergan. 
Quyidagi rasm ma’lumotlari orqali O’zbekiston Respublikasida Markaziy 
bankning qayta moliyalash stavkasi va inflyatsiya darajasining o’zgarishiga baho 
beramiz. 
82
 
www.cbr.ru
 sayti ma’lumotlari. 


 
 
3-rasm. O’zbekiston Respublikasida Markaziy bankning qayta 
moliyalash stavkasi (har bir yilning so’nggi o’zgartirilgan sanasiga) va 
inflyatsiyaning yillik darajasi, foizda
83
 
3-rasm ma’lumotlaridan ko’rinadiki, 2014-2016 yillarda O’zbekkiston 
Respublikasida inflyatsiya darajasini pasaytirishga muvaffaq bo’linganligi 
Markaziy bankka qayta moliyalash stavkasini pasaytirish imkoniini bergan. Biroq, 
2017 yilda valyuta siyosatini liberallashtirilishi munosabati bilan Markaziy bank 
qayta moliyalash stavkasini oshirgan. 
2007-2010 yillarda Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasini barqaror 
tarzda, ya’ni o’zgarmasdan 14,0% darajasida saqlab turilganligi inflyatsiyaning 
nisbatan past va barqaror darajasini ta’minlash imkonini bergan. 
O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining dastlabki yillarida 
inflyatsiya darajasining yuqori ekanligi Markaziy bankni qayta moliyalash 
stavkasining oshirishga majbur qildi. 1994 yilda Markaziy bankning qayta 
moliyalash stavkasining yillik darajasi 150 foizdan 225 foizga ko’tarildi
84

Taraqqiy etgan mamlakatlarda Markaziy banklarning qayta moliyalash 
stavkasini belgilashda asosiy e’tibor pul massasining o’sish darajasiga va 
makroiqtisodiy o’sish sur’atlariga qaratiladi. 
2010 yilda evrozonada pul massasining yillik o’sish sur’ati 2006 yilga 
nisbatan 2,4 foizli punktga pasaygan. Bu esa, jahon moliyaviy-iqtisodiy 
inqirozining ta’siri tufayli evrozonada retsessiya holatining yuzaga kelganligi bilan 
izohlanadi. 
Shuningdek, evrozonada inflyatsiyaning tahlil qilingan davr mobaynida 
sezilarli darajada pasayganligi kuzatildi. Bu esa, o’z navbatida, pul massasining 
o’sish sur’atlarini pasayganligining natijasidir. 
83
O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining ma’lumotlari. 
www.cbu.uz
.  
84
Azizov U.O’. O’zbekiston iqtisodiyotining barqaror o’sishini ta’minlashda monetar va fiskal dastaklar ta’siri. – 
Toshkent: IQTISOD-MOLIYA, 2013. - B. 25. 
10 


14 
6,1 
5,6 
5,7 
14,4 





10 
12 
14 
16 
2014y 
2015y 
2016y 
2017y 
Markaziy bankning tayanch 
stavkasi 
Inflyasiya darajasi 


 
Ma’lumotlardan ko’rinadiki, 2006-2007 yillarda EMB diskont stavkasining 
oshirilishi evrodagi pul massasining o’sish sur’atini pasayishiga olib keldi. O’z 
navbatida, EMB diskont stavkasining oshirilishi AQSh FZTning diskont 
stavkasining oshirilishi bilan bog’liq. 
2006-2007 yillarda EMB hisob stavkasining 2,0 % darajasida 
o’zgartirilmasdan saqlab qolinganligi pul massasining yillik o’sish sur’atlarini 
barqarorligini ta’minlash imkonini bergan. 
2010 yilda evroning AQSh dollariga nisbatan qadrini 2006 yilga nisbatan 
birmuncha oshdi va mazkur holat evrodagi pul massasini o’sish sur’atlarining 
nisbatan past bo’lganligi bilan izohlanadi. Buning yana bir sababi - 2008-2010 
yillarda Evropa Markaziy bankining hisob stavkasini AQSh FZT hisob stavkasidan 
yuqori bo’lganligidir. 2010 yil davomida FZTning hisob stavkasi 0,5 % darajasida 
bo’lgan bo’lsa, Evropa Markaziy bankining hisob stavkasi 1,0 % darajasida saqlab 
turildi. 
EMB monetar siyosatining samaradorligini tavsiflovchi ko’rsatkichlardan 
biri inflyatsiyaning past darajasini ta’minlashga muvaffaq bo’linganligi 
hisoblanadi. 2004-2005 yillarda diskont stavkasi darajasining past bo’lganligi 
inflyatsiyaning yillik darajasini 2 foizdan yuqori bo’lishiga olib keldi. Ammo 
jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida EMB hisob stavkasini bir necha 
marotaba o’zgartirishga majbur bo’ldi. Buning asosiy sababi shundaki, evrozona 
mamlakatlarida tijorat banklari joriy likvidlilik darajasini yo’qotib qo’ydi, ya’ni 
ularda likvidlilik riski paydo bo’ldi. 
2006-2009 yillar mobaynida pul massasi evrozonada 0,3 foizli punktga 
oshdi. Buning sababi shundaki, jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi natijasida 
evrozona mamlakatlari tijorat banklarida likvidlilik riskining chuqurlashishi yuz 
berdi. Buning natijasida EMB tijorat banklariga katta miqdorda kreditlar berishga 
majbur bo’ldi.
Keltirilgan jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, tahlil qilingan davr 
mobaynida inflyatsiyaning yillik sur’atini barqaror darajasini saqlab turishga 
muvaffaq bo’lingan. Buning asosiy sababi shundaki, evrozonaga kiruvchi 
mamlakatlar uchun inflyatsiyaning yillik darajasini 2 foizdan oshirmaslik 
majburiyati yuklanadi. Shu sababli, evrozonada inflyatsiyaning o’rtacha yillik 
darajasi tahlil qilingan davr mobaynida 2,0 foizlik me’yoriy darajadan sezilarli farq 
qilmadi.
O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki tijorat banklarini kreditlash hajmini 
oshirish yo’li bilan bank kreditlari foiz stavkalarining darajasiga real ta’sir etishi va 
shu asosda aholi va korxonalarning bank kreditlariga bo’lgan talabini qondirish 
darajasini hamda tijorat banklarining joriy likvidlilik darajasini sezilarli darajada 
oshirishi lozim. Bu esa, pirovard natijada, so’mning o’rta va uzoq muddatli davriy 
oraliqlarda barqarorligini ta’minlash uchun zarur bo’lgan iqtisodiy muhitni yuzaga 
keltiradi. 
Ushbu o’rinda tabiiy bir savol tug’ilishi mumkin, ya’ni Markaziy bankning 
qayta moliyalash siyosati orqali tijorat banklarining kredit emissiyasini 
rag’batlantirilishi muomaladagi pul massasining keskin oshishiga va shuning 
asosida inflyatsiyani kuchayishiga olib kelmaydimi? Chunki M.Fridmenning pul-


 
kredit kontseptsiyasidagi muhim qoidalardan biri bo’lib, tijorat banklari kredit 
emissiyasining keskin oshishi muomaladagi pul massasining oshishiga va shuning 
asosida inflyatsiyaning kuchayishiga olib keladi, degan qoida hisoblanadi. Ammo 
bizning fikrimizcha, M.Fridmenning ushbu qoidasi O’zbekiston Respublikasi 
iqtisodiyoti rivojlanishining hozirgi davrida o’z isbotini topmaydi. Buning sababi 
shundaki, hozirgi davrda, respublikamizda iqtisodiyotning tijorat banklari kreditlari 
bilan ta’minlanish darajasi unchalik yuqori emas.

Download 4,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   157




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish