Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti

6. Nazoratsavollari

1Garvard step-test formulasini yozing, ko’rsatmalarga tavsif bering.

2 Organizmningishbajarishqobiliyativatiklanishjarayonlarihakidatushuncha.

3 Garvardstep-testiningo’tkazilishtartibi?

4 Garvardstep-testiindeksinianiqlang?

5 organizmningtiklanishjarayonlarinibaholang?

6 Garvardstep-testinio’tkazingvaolingannatijalarnibaholang?

Baholashmezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
10-7,9-a`lo	7,75-5,6-yaxshi	5,5-4,25-o’rta	4,1-2,5-qoniqarsiz	2,4 vaundankam-yomon

7.Tavsiyaetilganadabietlar

Asosiy

1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i Shifokorebnыy qontrol» M., 1990

Ko’shimchaadabiyotlar

1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHeteladabieti:

Teylor S.B., Miller N.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

www.jphysiol.org, www.physsportmed.com
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI

TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN

O’quvishlaribo’yichaprorektor

prof. _____________TeshaevO.R.

“_____”_________________2012 yil

Kafedra: Xalq tibbiyoti, Reabilitologiya va jismoniy tarbiya
Fan: Shifokor nazorati

TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS

TALABALARIUCHUN

YAGONAUSLUBIYTIZIM

MAVZU:“PWC-170 submaksimal testi. Kislorodning maksimal iste`mol qilishini aniqlash.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№ 9

TA`LIMTEXNOLOGIYASI
Toshkent–2012

Tuzuvchi: katta o’qituvchi Mirbabaeva D.B.


O’quv texnologiyasi tasdiqlangan:

kafedra yig`ilishida protokol №______ ____________12 y.

Fanning ta`limtexnologiyasi Toshkent tibbiyot akademiyasi Ilmiy-uslubiy kengashi “Ichki kasalliklar” sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-son majlis bayoni bilan ma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.


O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli

Mavzu № 9 PWC-170 submaksimal testi. Kislorodning maksimal iste`mol qilishini aniqlash.

Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)

Vaqt: 90 daqiqa	Talabalarsoni:8-10
O’quv mashg`ulotining shakli va turi	Amaliymashg`ulot
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi	1.Kirish qism.. 2. Nazariy qism 3.Analitik qism: -organayzer -Test va vaziyatli masalalarlar 4. Amaliy qism
O’quvmashg`ulotimaqsadi:	PWC-170 submaksimaltestihakidatushuncha, o’tkazilishtartibi, olingannatijalarasosidaorganizmningishbajarishqobiliyatinio’rgatishvabaholash. Kislorodningmaksimaliste`molqilinishinianiqlovchibevositavabilvositausullarihakidatushuncha. Talabalarbilan PWC-170 submaksimaltestiniveloergometrdabajarishvaolingannatijalarnibaholash.
Talababilishikerak:	PWC-170 submaksimaltestio’tkazishni, tartibini, olingannatijalarasosidaorganizmningishbajarishqobiliyatinibaholashni. Kislorodningmaksimaliste`molqilinishinianiqlovchibevositavabilvositausullarinibilishikerak..
Talababajaraolishilozim:	mustaqilravishdaPWC-170 submaksimaltestiniveloergometrdabajarishnivaolingannatijalarnibaholashni, jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlashni. Organizmningishbajarishqobiliyatinivatiklanishjarayonlarinibilishikerak.
Pedagogikvazifalar: PWC-170 submaksimaltestihakidatushuncha, o’tkazilishtartibi, olingannatijalarasosidaorganizmningishbajarishqobiliyatinio’rgatishvabaholash. Kislorodningmaksimaliste`molqilinishinianiqlovchibevositavabilvositausullarihakidatushuncha. Talabalarbilan PWC-170 submaksimaltestiniveloergometrdabajarishvaolingannatijalarnibaholash.	O’quvfaoliyatinatijalari: PWC-170 submaksimaltestiniveloergometrdabajarishnivaolingannatijalarnibaholashni, jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlashni. Organizmningishbajarishqobiliyatinivatiklanishjarayonlarinibilishikerak.
Ta`limusullari	Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, namoyish, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer
Ta`limshakli	Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
Ta`limvositalari	Doska-stend, yozuv taxtasi, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
Ta`limberishsharoiti	Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, antropometriya xonasi: antropometriko’lchovasboblari,veloergometr, tonometr, fonendoskop,sekundomer,stol,stulvaboshqalar.)
Monitoringvabaholash	Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test

O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi

Ish bosqichlari va vaqti (90 daqiqa)	Faoliyat
	ta`limberuvchi		ta`limoluvchilar
1-bosqich. 5 daqiqa 15 daqiqa	Analitik qism 1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish 1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi bilan tanishtiradi. 1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni; mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro’yxatini aytadi (ilova №.8) 1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)		Tinglaydilar, yozib oladilar. Aniqlashtiradilar, savollar beradilar
2-bosqich. 5daqiqa 10daqiqa 10daqiqa 15daqiqa	Nazariy qism 2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy hujum orqali bilimlarni faollashtiradi. 2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq ta`lim jarayonini tashqil etish bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon o’yini) (ilova №3) 2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4) 2.4.Tanafus 2.5Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar ( test va vaziyatli masala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)		Javob beradilar YOzadilar. Guruhlarda ishlaydilar, taqdimotqiladilar vabosh.
3-bosqich. 10daqiqa 5daqiqa 10 daqiqa 5daqiqa	Amaliy qism 3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5) 3.3.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga talabalar e`tiborini qaratadi. 3.4. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv mashg`ulotining maqsadga erishish darajasini taxlil qiladi. Qontrol savollar taxlili (ilova №7) 3.5. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va uningbaholashmezonlarinietkazadi		Amaliy kunikmalarni bajaradilar O’z-o’zini, o’zaro baholashni o’tkazadilar. Savolberadilar Topshiriqniyozadilar
		1.Kirish 1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, antropometriya xonasi: antropometriko’lchovasboblari,veloergometr, tonometr, fonendoskop,sekundomer,stol,stulvaboshqalar.) 1.2.Motivatsiya

PWC-170 submaksimaltestinio’tkaza olish, tartibini, olingannatijalarasosidaorganizmningishbajarishqobiliyatinibilish vabaholash,kislorodningmaksimaliste`molqilinishinianiqlash katta axamiyatga egadir.Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalaresa, unikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’lashimkoniyatiniberadi.

1.3. Fanlararovafanlarichraaloqalar Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaShJTfanlaribilano’zviybog`langan.

2. Nazariyqism
2.1. MASHG`ULOTNINGQISQACHAMAZMUNI.

PWS₁₇₀ testi bo’yicha jismoniy ish qobiliyatini aniqlash.

PWS₁₇₀ testini asosiy nazariyasida 2ta fiziologik holat mavjud.

1.Jismoniyyuklamalarnibajarishintensivligi (quvvatvatezligi) vayurakqisqarishisoniorasidachiziqlibog`liqligimavjud.

2.Jismoniyyuklanishvaqtidakardiorespiratortiziminingoptimalvaengsamaraliishlashdarajasi, harqandayyoshdagiYUQSnimaksimalqiymatining 87%dakuzatiladi. 25yoshgacha bo’lgan yosh insonlar uchun u 170 zarb/minut ga teng.

PWS₁₇₀ ni 3ta usul bilan aniqlash mumkin.

1. 
   Umumiy evropacha usuli 3ta pog`onasimon, intensivligi bo’yicha olib boruvchi yuklamalarni, ular orasidagi dam intervalisiz bajarilishi. Har bir pog`ona ishini davomiyligi 3 minut. Dastlabki quvvat tana og`irligini 0,75-1,25Vt/kg hisobidan tiklanadi. YUQSni 3 minutli pog`onani oxirida 15 sekund davomida o’lchanadi. YUklama kattaligi YUQSni ortishiga mos ravishda o’sib boradi. Testning oxirigacha YUQS 170 zarba/min oshishi kerak. YUQSni har 16VT yoki 10 kgm/min oshganda, zo’riqishni kuvvati erkaklarda 8-12 zarba/min, 16/
   

ayollarda 13-17 zarba/min hisoblanadi.

PWS₁₇₀ ko’rsatgichi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

PWS₁₇₀=(W₃-W₂)/(F₃-F₂)*(170-f₃)+W₃

2. 
   V.L.Karpmanmodifikatsiyasi.
   

Quvvati oshib boruvchi 2ta yuklama bajarilishi taklif etiladi. Har bir yuklamaning davomiyligi 4-5 min. Ular orasidagi interval 3min. YUQS yuklamani oxirisida yoziladi. Proba dastlabki mashqlarsiz bajariladi. Birinchi yuklamani oxirida YUQS 110-130 zarb/min, 2-chini oxirida esa 150-165 zarb/min tashqil etishi kerak (farqi 40 zarb/min kam bo’lmasligi kerak.). PWS₁₇₀ ni ko’rsatgichi quyidagi formula bilan hisoblanadi:

PWS₁₇₀=W₁+(W₂-W₁)*(170-f₁)/(f₂-f₁)

3. 
   L.I.Abrosimovoymodifikatsiyasi.
   

BunibajarishuchunYUQSni 150-160 zarb/minnixosilqilaoladiganyuklamanibajarishtalabetiladi. abrosimovaPWS₁₇₀aniqlashnibuvariantinibolalardavauspirinlardabajarilishinitaklifqilgan. BittayuklamanibajargandajismoniyishqobiliyatinianiqlashdagiYUQSdaxatolikkambuladi.

PWS₁₇₀ ni ko’rsatgichini quyidagi formula bilan topiladi:

PWS₁₇₀= W/f₁-f₀*(170-f₀)

W-yuklamani quvvati kgm/min yoki vt; f- yuklama quvvatiga mos keluvchi YUQS (f₀ – tinch holatdagi YUQS).

PWS₁₇₀ ni anilash uchun veloergometr, yugirish yulakchasi va pilolog (tredmil) kerak buladi. Oxirgi holatlarda yuklama quvvati quyidagi formula bilan hisoblanadi: W=P*h*n*1,3.

Bu erda: W-yuklama, kgm/min; P-tekshiriluvchi og`irligi, kg; h-zinaning balandligi, m; n-qilingan ish soni, min; 1,3-yon beruvchi (ustupayushiy) ishni koeffitsient.

PWS₁₇₀ probasida qilinayotgan yuklamni quvvati aniq bo’lsa, tekshiriluvchi qilishi kerak bulgan ko’tarilishni (vosxodeniya) sonini yuqoridagi formula bilan sanash qiyin bo’lmaydi. Masalan 70kgli tekshiriluvchi birinchi yuklamani tana massasidagi 1 Vt/kg quvvatida, balandligi 2-0,2 m da bajarishi kerak. Shuni hisobga olamizki, 1Vt=6,12 kgm/min, formulaga xosil bulgan ma`lumotlarni quyamiz. Ko’tarilish miqdori n= 6,12/0,26=23,5 minutga teng buladi, 24 ga aylantiramiz. YUklamani yuqori quvvatda bajarilishi uchun (masalan 1,5 VT/kg) xamma ko’tarilishlar soni joyida qoladi, lekin zina pog`onasini blandligini 1,5 marta oshiramiz, ya`ni u 0,3 m ga teng buladi.

Jismoniy ish qobiliyatini baholashda absolyut va nisbiy kiymatlaridan foydalaniladi. PWS₁₇₀ ni nisbiy qiymati bu tana og`irligini kg(kgm/min kg) absolyut qiymatiga (kgm/min yoki Vt/min) nisbati hisoblanadi. Agar PWS<sub>170</sub> formulasini hisoblashda yuklamani tana og`irligisiz nisbiy quvvati qo’yilsa, bunda jismoniy ish qobiliyatini hajmi nisbiy birliklarda aks ettiriladi. Olingan jismoniy ish qobiliyatini nisbiy hajmi, umumiy tana og`irligiga ko’paytirilib, absolyut jismoniy ish qobiliyati topiladi. YOshi katta guruhlardagi shaxslarda, ya`ni 30yoshdan boshlab YUQS funktsiyasini optimal rejimini 170 zarba/min ga tenglashtirilmaydi. Har bir shaxsni yoshini YUQSni optimal kattaligida (age+reguency) hisoblanadi PWR_aF . Buning uchun har bir yoshni maksimal tomir urishiidan 87%ni olinadi (MxYUQS). MxYUQSni erkaklar uchun 220-yosh, ayollar uchun 226-yosh formulasi bilan topiladi. Shuningdek 30 yoshlar uchun PWS₁₇₀ ni indikator hajmi erkaklar uchun (220-30)*0,87=165 zarba/min ga teng. Optimal YUQSga mo’ljallash mumkin: 30-39 yoshda 160 z/m, 40-49 yosh 150 z/m, 50-59 yosh 145 z/min, 60-69 yosh 135 z/min.

To’g`ridan to’g`ri bo’lmagan usul bilan jismoniy holat indeksi va maksimal kislorodga talabni aniqlash

Tekshiriluvchidan YUQS 150-160 z/minga etadigan 4-6 minut davom etuvchi yuklama bajarish so’raladi.(YUQS 3-5 z/min dan farqqilmasligi kerak). 17/

Aniqnatijalarniolishuchuntalablar:

1. 
   Tekshiriluvchilarda chekish 1 soat oldin tuxtatiladi.
   
2. 
   3 soat davomida ovqat eyishdan o’zini tiyish.
   
3. 
   tekshirish davomida uyqu yaxshi bulgan bo’lishi kerak, harorat, kasallik yoki alkogol ichmagan bo’lishi kerak.
   

5 jadval

_ shvajismoniyfaollik	Intensivlik (W)
	Erkak	Ayol
25 yoshgacha	150	100
25-30 yosh, doimiyshug`ullanuvchilar	150	100
25-35 yosh, shug`ulanmaydiganlar	100	75
35-50 yosh, doimiyshug`ullanuvchilar	100	75
25-30 yosh, shug`ullanmaydiganlar	50	50

Maksimal kislorodga talab (MKT) Astrando normogrammasida quyidagicha aniqlanadi. Bajarilgan yuklamalarni kattaligiga to’g`ri keluvchi yuklamani to’g`ri chizig`iga nuqta belgilanadi, uni shu yuklamadagi YUQS ga mos keluvchi nuqta bilan tutashtiriladi. Kesishgan to’g`ri va markaziy shkala MKTni ko’rsatadi.

Astranda normagrammasidagi MKT natijalari xaqiqatdan xam 20-25 yoshlar uchun 7-chi jadvaljagi MKT qiymatlari yoshga mos o’zgartirilgan.

Jismoniy holatni nideksi MKT mldagi qiymatini tana massasiga kgda bo’lish yuli bilan aniqlanadi. 8-chi jadvalda kattalikka mos keluvchi jismoniy holatni baholash berilgan.

Kerak bulgan maksimal talabni aniqlashni formulalari(VO_2max) mavjud:

Faol erkaklar uchun: VO_2max=69,7-0,612;

Faol bo’lmagan erkaklar uchun: VO_2max=57,8-0,445;

Faol ayollar uchun: VO_2max=4,44-0,343;

Faol bo’lmagan ayollar uchun: VO_2max=4,12-0,343

MKTni va talab qilingan MKT taqqoslab, funktsional aerob indeksni (FAI), yaxshi yoki yomon tomonga siljishini baholash mumkin:

FAI= (TMKT-MKT)*100/TMKT
yoshga qarab maksimal kislorod talabi.

Jadval№7

YOsh
20-25		15		35		40		45		50		55		60		65
1,5		1,6		1,3		1,2		1,2		1,1		1,1		1,0		1,0
1,6		1,8		1,4		1.3		1,2		1,2		1D		1,1		1,0
1,7		1,9		1,5		1,4		1,3		1,3		1,2		1,2		1D
1,8		2,0		1,6		1,5		1,4		1,4		1,3		1,2		1,2
1,9	2,1		1,7		1,6		1,5		1,4		1,4		1,3		1,2
2,0	2,2		1,7		1,6		1,6		1,5		1,4		1,4		1,3
2,1	2,3		1,8		1,7		1,6		1,6		1,5		1,44		1,4
2,2	2,4		1,9		1,8		1,7		1,7		1,6		1,5		1,4
2,3	2,5		2,0		1,9		1,8		1,7		1,6		1,6		1,5
2,4	2,6		2,1		2,0		1,9		1,8		1,7		1,6		1,6
2,5	2,8		2,2		2,1		2,0		1,9		1,8		1,7		1,6
2,6	2,9		2,3		2,2		2,0		2,0		1,8		1,8		1,7
2,7	3,0		2,4		2,2		2,1		2,0		1,9		1,8		1,8
2,8	3,1		2,4		2,3		2,2		2,1		2,0		1,9		1,8
2,9	3,2		2,5		2,4		2,3		2,2		2,1		2,0		1,9
3,0	3,3		2,6		2,5		2,3		2,3		2,2		2,0		2,0
3,1	3,4		2,7		2,6		2,4		2,3		2,2		2,1		2,0
3,2	3,5		2,8		2,7		2,5		2,4		2,3		2,2		2,1
3,3	3,6		2,9		2,7		2,6		2,5		2,3		2,2		2,1
3,4	3,7		3		2,8		2,7		2,6		2,4		2,3		2,2
3,5	3,9		z,o		2,9		2,7		2,6		2,5		2,4		2,3
3,6	4,0		3,1		3,0		2,8		2,7		2,6		2,5		2,3
3,7	4,1		3,2		3,1		2,9		2,8		2,6		2,5		2,4
3,8	4,2		3,3		3,2		3,0		2,9		2,7		2,6		2,5
3,9	4,3		3,4		3,2		3,0		2,9		2,8		2,7		2,5
4,0	4,4		3,5		3,3		3,1		3,0		2,8		2,7		2,6
4,1	4,5		3,6		3,4		3,2		zd		2,9		2,8		2,7
4,2	4,6		3,7		3,5		3,3		3,2		3,0		2,9		2,7
4,3	4,7		3,7		3,6		3,4		3,2		3,1		2,9		2,8
4,4	4,8		3,8		3,7		3,4		3,3		3,1		3,0		2,9
4,5	4,9		3,9		3,7		3,5		3,4		3,2		3,1		2,9
4,6	5,1		4,0		3,8		3,6		3,5		3,3		3,1		3,0
4,7	5,2		4,1		3,9		3,7		3,5		3,3		3,2		3,1
4,8	5,3		4,2		4,0		3,7		3,6		3,4		3,3		3,1
4,9	5,4		4,3		4,1		3,8		3,6		3,5		3,3		3,2
5,0	5,5		4,3		4,2		3,9		3,8		3,6		3,4		3,3
5D	5,6		4,4		4,2		4,0		3,8		3,6		3,5		3,3
5,2	5,7		4,5		4,3		4,1		3,9		3,7		3,5		3,4
5,3	5,8		4,6		4,4		4,1		4,0		3,8		3,6		3,4
5,4	5,9		4,7		4,5		4,2		4,1		3,8		3,7		3,5
5,5	6,0		4,8		4,6		4,3		4,1		3,9		3,7		3,6
5,6	6,2		4,9		4,6		4,4		4,2		4,0		3,8		3,6
5,7	6,3		5,0		4,7		4,4		4,3		4,0		3,9		3,7
5,8	6,4		5,0		4,8		4,5		4,4		4,1		4,0		3,8
5,9	6,5		5,1		4,9		4,6		4,4		4,2		4,0		3,8
6,0	6,6		5,2		5,0		4,7		4,5		4,3		4,1		3,9

Jismoniy holatni MKT (ml/kg) ko’rsatgichiga qarab baholash.

Jadval№8

YOsh	Judayomon		YOmon		O’rta		YAxshi		Judayaxshi
Ayollar
20-29		28		29-34		35-43		44-48		49
30-39		27		28-33		34-41		42-47		48
40-49		25		26-31		32-40		41-45		46
50-56		21		22-28		29-36		37-41		42
Erkaklar
20-29		38		39-43		44-51		52-56		57
30-39		34		35-39		40-47		48-51		52
40-49		30		31-35		36-43		44-47		48
50-59		25		26-31		32-39		40-43		44
60-69		21		22-26		27-35		36-39		40

Izometrikyuklamaliproba.

Buprobanio’tkazishniasosiyshartlaridanbiri, statikishnibajaruvchimushakguruhlarinimaksimalxosilqiladigankuchiniprotsentlardaberilishvaularnidozalashhisoblanadi.

Mushaklarni statik qisqarishida, jismoniy tushunchada ish sodir bo’lmaydi. Shu bilan birga, mushaklar sodir etgan ishni miqdoriy tushuncha sifatida, vaqt davomida(T, min) mushaklarni ushlab turuvchi keltirilgan yuklanish (F, kg)ni ko’rsatishimiz mumkin, ya`ni A=F*T.

Izometrik yuklanishning davomiyligi, umuman olganda mushak xosil qiladigan kuch kattaligiga ekspontsial bog`liq buladi(3-rasm). Shu bilan bog`liq ravishda izometrik yuklanish, test o’tkazilayotganda, uning qiymatini tekshirish maqsadiga mos ravishda tanlash kerak. Masalan, vegetativ tizimni rostlash mexanizmlarini aniqlash uchun 1 minutdan kam bo’lmagan qo’zg`atuvchi ta`sir talab etiladi. Statik ish belgilangan vaqt intervalida bajarilishi uchun maksimal xosil bulgan kuchda(MXK) belgilangan yuklama MXKning 40%dan ortiq bo’lmasligi kerak. Qanday hollarda test sifatidagi ta`sir uchun mushaklarni dinamik ishi urniga statik ishini bajarish afzaldir? Gipertenziyaga moyil bulgan shaxslarni aniqlash uchun bu maqsadda MXKning 20-30%ga teng yuklamadagi statik ishini 2-3 minut davomida bajarishi taklif etiladi. Test oxirida qon bosimi o’lchanadi va uning qiymatlari sog`lom odamning qon bosimi qiymatlari bilan solishtiriladi.Fiziologik gipotoniyani patologiyasidan diffeintsial diagnostika uchun, oldingi holatga o’xshash izometrik yuklama bajariladi, ish oxirida QGB o’lchanadi. Tomir urishi bosimini dinamikasi taxlili qilinadi. agar tomir urishi bosimi boshlantsichlar ma`lumotlarga nisbatan kamaysa bu patologik gipotoniyadir. Tomir urishi bosimi test davrida tinch davrdagiga nisbatan ko’payishi yoki o’zgarmasligi fiziologik gipotoniyani tavsiflaydi.

• 
  Miokardni xaqiqiy qisqarishi funktsiyasini aniqlash uchun. Dinamik ish mushaklarning ritmik qisqaishi chap qorinchaga qon oqimini ko’paytiradi, shuning hisobiga miokardning inotrop funktsiyasini qo’shimcha mexanizmini faollashtirish mumkin (Frank-Starling mexanizmi). Statikishbajarishvaqtidabusodirbo’lmaydi.
  

• 
  МПС, %
  
• 
  Т, мин
  

3-расм. Юкламани катталигига қараб статик ишни давомийлиги (МПС дан %га)