Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti

Javob:Gazalmashinuviyopiqxoldatekshiriladi (spirografiya) va

gazalmashinuviochiqxoldatekshiriladi (DuglasvaXoldenusuli).

Savol:2O’pkaning tiriklik sig`imi(O’TS) - nimau?

Javob: maksimal nafas olishdan so’ng, chiqarish mumkin bo’lgan maksimal xavo miqdori. U spirograf yoki spirometr vositasida o’lchanadi.
Savol:3O’pkaningumumiysig`imi (O’US) ?

Javob:O’US - maksimal nafas olingandan so’ng o’pkadagi xavo miqdori. O’pkadagi "qoldik xajm va O’TS aniqlangandan so’ng xisoblanadi. O’US uni tashkil kilayotgan nafas xajmlariga bog`lik. YOsho’tgansariO’USxamortadi.
Baholashmezoni

Maksimalball 20-19	18-17 ball	16-15 ball	14-13 ball	12 ball
a`lo	yaxshi	o’rta	qoniqarsiz	yomon
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

3.TAHLILIYQISM

3.1.Klaster, organayzer

Klasternituzishqoidasi
1.Aqlingizganimakelsa, barchasiniyozing. G`oyalarisifatinimuhokamaqilmangfaqatularniyozing.

2. Xatnito’xtatadiganimloxatolarigavaboshqaomillargae`tiborbermang.

3. Ajratilganvaqttugagunchayozishnito’xtatmang. Agardaaqlingizdag`oyalarkelishibirdanto’xtasa, uholdaqachonkiyangig`oyalarkelmagunchaqog`ozgarasmchizibturing.
Harbirguruhboshqaguruhlarnibaholaydi. Harbirtalabbo’yichato’liqbajarilsa – 15 ball

Guruh №	Tushunarlivaaniqjavob (5)	Ko’rgazma-lilik (5)	Reglamentgaamalqilish (2,5)	Guruhfaolligi (2,5)	Jamiball
1.
2.

Baholashmezoni:

Maksimalball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

Tashqi nafas funksiyasini tekshirish

Nafas chastotasi=15sek*4 nafas miqdori

KYU (spirogramma tengligi egilish bilan aniqlanadi)= 1 min da 0,2 yutish miqdori (15 yoshda=200ml)

%NMX”SH” NMX ga = NMX*100/ “SH” NMX

UTS ni lineyka bilan aniqlash

O’pka maksimal ventilyatsiyasi = nafas chuqurligi 15sek*4

UTV da nafas chastotasi= nafas hajmi 15 sek*4

Nafasni minutlik hajmi = nafas chuqurligi 15sek*4 (1 min da o’pkada havo ventilyatsiyasi)

“SH”KYU = asosiy almashinuv / 7,07

“SH”NMX = “SH”KYU/40

%UTS ”SH”UTS = UTS*100/ “SH”UTS

“SH”UMV = 1/3 UTS*70

% UMV “SH” UMV ga = UMV*100/”SH’UMV

Rezerv nafas = UMV - NMX

Nafas chuqurligi = minutlik nafas hajmi/ nafas chastotasi

KF02 = KYU (ml) / nafasning minutlik hajmi (ml)

“SH” UTS = 1,2* asosiy almashinuv*2,21 (erkak), 2,3(ayol)

UMVda nafas chuqurligi = UMV/ nafas chastotasi

3.2.Vaziyatlimasalalarningkompleksi

1 MASALA

TekshiriluvchiAgzamovaD.gaupkakasalligigadiagnozquyishiuchunTashqinafasfaoliyatinitekshirishlozim. Bundaqandaymetodlardanfoydaniladi?

Javob: Tashqinafasfaoliyatinitekshirishuchunochiq (DuglasvaXoldenmetodlari) vayopiq(spirografiya) metodlaridanfoydalaniladi.

2 MASALA

BemorUsmonovZ.gaTashqinafasolishfaoliyatigabahoberishuchunBe-lauapparatiorqalitekshiruvo’tkazildi. Buqaysimetodgakiradivanimalarnianiqlashimizmumkin?

Javob:Be-lauapparatiorqalitekshiruv – ochikmetodgakiradi, chiqarishdagixavodakislorodvakarbonatangidridmikdoriniuzluksizaniklaydi.

3 MASALA

TTA 1kurstalabalarinitekshirgandaPulatovJ.daupkaningtirikliksig`imi 2,5 litrnitashqiletdi. Butalabagajismoniytarbiyagakatnashishimumkinmi? Butalabagaqaysisportturlaribilanshug`ullanishinitavsiyaetasiz?

Javob: Xa, mumkin. Tavsiya qilinadigan sport turlari: suzish, futbol, engil atletika va xokazolar.

Testlar

1.O’pkahajminibaholovchiko’rsatkichniko’rsating

1. 
   *rezervhavo
   
2. 
   o’pkaningtirikliksig`imi
   
3. 
   nafasolishhajmi
   
4. 
   nafaschiqarishhajmi
   

2. Tashqi nafas funktsiyasini urganishni nechta metodi bor?

A.*2ta

B. 3ta

V.4ta

G.5ta

3. Tashqinafasfunktsiyasiniurganishdagiyopiqmetoddaqandayapparaturalardanfoydalaniladi?

A.*B.D.

B.Knippin

V.Bellau

G. Krog

4.YOpiq sistemada nafas olishda qanday havodan foydalaniladi?

A.*apparatdagi havodan

B.atmosfera havosidan

V.Duglas kopchasidan

G.Belau apparatidagi havodan

5.Duglas va Holden metodi gaz almashinuvini urganishni qaysi usuliga kiradi?

A.*ochiq

B.yopiq

V.aralash

G.Krog

6.Duglas kopchasini hajmi nechiga teng?

A.1-2litr

B. 1,5-3litr

V.4-5litr

G.7-8litr

Baholashmezoni:

Maksimalball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
20-16-a`lo	15-12-yaxshi	11-7-o’rta	6-4-qoniqarsiz	3 vaundankam-yomon
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

4. Amaliyqism

Tashqinafasolishningfunktsionalholatinianiqlash (spirometriya, pikfloumetriyavama`lumotlarnitaxliletish). Tashqinafasolishningochiqvayopiqusullarihakidatushuncha. Tekshiriluvchidanolinganspirogrammayordamidanafasningminutlikhajmini, nafasolishsonini, nafasningo’rtachachuqurligini, o’pkaningtirikliksig`imini, o’pkaningmaksimalventilyatsiyasini, maksimalnafasolgandanafaslarsonivachuqurligini, rezervnafasni, kislorodhajminianiqlash. Berilganspirogrammalarnibaholash.

5. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari

- og`zaki;

• 
  yozma;
  
• 
  organayzerlar;
  
• 
  test;
  
• 
  vaziyatlimasalalarechish;
  
• 
  egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
  

5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamaxoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari

№	Baho	a`lo	yaxshi	o’rta	qoniqarsiz	yomon
	O’zlashtirish % hisobida	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
1	Nazariyqism	20-19 ball	18-17 ball	16-15 ball	14-13 ball	12 ball
2	Analitikqism: organayzer	15-14 ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
3	Test	15-14 ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
4	Amaliyqism	40-34,4-ball	34-28,4ball	28-22ball	21,6-14,8 ball	14,4 ball
5	Nazoratsavollari	10-7,9	7,75-5,6	5,5-4,25	4,1-2,5	2,4 ball

5.2. Joriynazoratnibaholashmezoni.

№	O’zlashtirish %	Baho	Talabaningbilimdarajasi
1	96-100	A`lo «5»	Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liqto’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi. Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.
2	91-95		Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.
3.	86-90		Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.
4	81-85	YAxshi «4»	Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.
5	76-80		Javoblarto’g`ri, ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.
6.	71-75		Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.
7.	66-70	Qoniqarli «3»	Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.
8	61-65		Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.
9	55-60		Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.
10	54-30	Qoniqarsiz «2»	40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.
11	20-30		Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.

6. Nazoratsavollari

1Tashqinafastushunchasi?

2 Tashqinafasolishningochiqvayopiqusullarihakidatushuncha?

3 Spirogrammatushunchasi?

4 Rezervnafas,koldiqnafas, o’pkaningtirikliksig`imi, o’pkaningmaksimalventilyatsiyasi,kislorodhajmitushunchasi?

5 Spirogrammanatijasi?

Baholashmezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
10-7,9-a`lo	7,75-5,6-yaxshi	5,5-4,25-o’rta	4,1-2,5-qoniqarsiz	2,4 vaundankam-yomon

7.Tavsiyaetilganadabietlar

Asosiy

1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i Shifokorebnыy qontrol» M., 1990

Ko’shimchaadabiyotlar

1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHet el adabieti:

TeylorS.B., MillerN.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

www.jphysiol.org, www.physsportmed.com

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI

TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN

O’quvishlaribo’yichaprorektor

prof. ..........................TeshaevO.R.

“_____”_________________2012 yil
Kafedra:Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokor nazorati
TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS

TALABALARIUCHUN

YAGONAUSLUBIYTIZIM

MAVZU: “Jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash. Garvardstep-testi.”

Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№8

TA`LIMTEXNOLOGIYASI

Toshkent–2012

Tuzuvchi:Dots.AdыlovSh.K.

kattao’qituvchiMirbabaevaD.B.


O’quvtexnologiyasitasdiqlangan:

kafedrayig`ilishidaprotokol №______ ____________12 y.


Fanningta`limtexnologiyasiToshkenttibbiyotakademiyasiIlmiy-uslubiykengashi“Ichki kasalliklar”sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-sonmajlisbayonibilanma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.


O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli

Mavzu № 8 Jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash. Garvardstep-testi.

Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)

Vaqt: 90 daqiqa	Talabalarsoni:8-10
O’quv mashg`ulotining shakli va turi	Amaliymashg`ulot
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi	1.Kirish qism.. 2. Nazariy qism 3.Analitik qism: -organayzer -Test va vaziyatli masalalarlar 4. Amaliy qism
O’quvmashg`ulotimaqsadi:	Jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash.Organizmningishbajarishqobiliyativatiklanishjarayonlarihakidatushuncha. Garvardstep-testiningo’tkazilishtartibi, olingannatijalarasosidaGarvardstep-testiindeksinianiqlash, olinganindeksorqaliorganizmningtiklanishjarayonlarinibaholash. TalabalarbilanGarvardstep-testinio’tkazishvaolingannatijalarnibaholash.
Talababilishikerak:	Jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash.Organizmningishbajarishqobiliyativatiklanishjarayonlarihakidatushuncha. Garvardstep-testiningo’tkazilishtartibi, olingannatijalarasosidaGarvardstep-testiindeksinianiqlash, olinganindeksorqaliorganizmningtiklanishjarayonlarinibaholash. Garvardstep-testinio’tkazishvaolingannatijalarnibaholash.
Talababajaraolishilozim:	mustaqilravishdajismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash.Organizmningishbajarishqobiliyatinivatiklanishjarayonlarinibilishi. Garvardstep-testiningo’tkazilishtartibini, olingannatijalarasosidaGarvardstep-testiindeksinianiqlashni, olinganindeksorqaliorganizmningtiklanishjarayonlarinibaholashni. Garvardstep-testinio’tkazishnivaolingannatijalarnibaholashni.
Pedagogikvazifalar: Jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash.Organizmningishbajarishqobiliyativatiklanishjarayonlarihakidatushuncha. Garvardstep-testiningo’tkazilishtartibi, olingannatijalarasosidaGarvardstep-testiindeksinianiqlash, olinganindeksorqaliorganizmningtiklanishjarayonlarinibaholash. TalabalarbilanGarvardstep-testinio’tkazishvaolingannatijalarnibaholash.	O’quvfaoliyatinatijalari: Jismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash.Organizmningishbajarishqobiliyatinivatiklanishjarayonlarinibilishi. Garvardstep-testiningo’tkazilishtartibini, olingannatijalarasosidaGarvardstep-testiindeksinianiqlashni, olinganindeksorqaliorganizmningtiklanishjarayonlarinibaholashni. Garvardstep-testinio’tkazishnivaolingannatijalarnibaholashni.
Ta`limusullari	Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, namoyish, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.
Ta`limshakli	Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
Ta`limvositalari	Doska-stend, yozuv taxtasi, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
Ta`limberishsharoiti	Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, tonometr, fonendoskop, zinapoya, sekundomervaboshqalar.)
Monitoringvabaholash	Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test