Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti

3.2.Vaziyatlimasalalarningkompleksi

1 MASALA

Ikkita sportchi birxil sharoitda jismoniy tarbiya bilan shugullangan. So’ng tekshirilganda ko’rsatkichlari natijasi har xil bo’lgan. Natijasi yukori sporchini doping ko’rigidan utishga yuborish kerakmi? Sizning tavsiyalaringiz.

Javob: Xa, doping testiga yuborish kerak.

2 MASALA

Qonidan doping moddasi topilgan sportchi, sport bilan shugullanishdan malum muddatga cheklanadi. Uning organizmiga doping moddasi qanday zarar ko’rsatadi? Sizni maslahatingiz?

Javob: Gormonal bashqarish sistemasini buzadi va butun organizmga yomon ta`sir ko’rsatadi.

3 MASALA

Sportchi Akbarov S.22 yoshda sport bilan noratsional shugullanyapti, sport rejimiga rioya qilmayapti. Qanday asoratlar kelib chiqishi mumkin? va sizni tavsiyangiz?

Jaavob: Organizm nomutanosib rivojlanadi.Shuning uchun sport bilan ratsional shug`ullanish kerak.

Testlar

1 Sportchilarovkatitarkibidaqandaymoddalarayniksakupbo’lishikerak?

A) oksillar,vita`minlar,uglevodlar

B) suv,vita`minlar,yog

V) mineraltuzlar,jelatin,yog

G) suv,uglevodlar,ichimliksoda.

2 Sportchilarshaxsiygigenagarioyaqilishiuchunsportzallaridaqandaysharoitlarbo’lishikerak?

A) yuvinish,kiimalmashtirishxonalari

B) faqatbufet

V) xordikchiqarishxonasi, oshxona

G) kiimlarniximiktozalashxonasi

3 Sportchilargaqo’yiladiganasosiygigeniktalablarqanday?

A) kariesbo’lmasligi,patogenmikroorganizmlarningbo’lmasligi

B) sochinikaltabo’lishi

V) kullariga maxsus kremlar surkash

G) 1so’tkada 12 soat uxlash

4 Dopingsuziqaysitildanolinganvaqandaymanonianglatadi? A) inglizcha “dope” narkotikkabo’lqilmokB) nemischa “dope” kucholmok

V) lotincha “dope” qo’zg`atuvchi

5 Doping vositalariga nimalar kiradi?

A) analgetiklar,diuretiklar,MNSstimullyatorlari

B) qo’zg`atuvchilar,Og`ir metal tuzlari

V) kislotalar va ishkorlar

6 Doping peredozirovkasi okibatida vafot etgan sportchi

A) 1886y.DevidLintonB) 1960 DikXavard

V) 1972 KnudRodjers

7 Dopingvositalaridandiuretiklarnitasirmexanizmi?

A) muskultutqanog`ivaorganizmningko’rishi

B) nafaskisishi

V) yuraktaxikardiya

8 Xalqaroolimpiyakumitasiningtibbiyotkomissiyasidopingniqandaykabo’lqilishyiullarinitopganlar?

A) igna,tabletka, havoorkalixidlash

B) ovkat,ichimlik

V) ninasanchish,mazvositalari

Baholashmezoni:

Maksimalball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
20-16-a`lo	15-12-yaxshi	11-7-o’rta	6-4-qoniqarsiz	3 vaundankam-yomon
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

4.Amaliyqism

Mustaqilravishdasportrejimini,sportchilarovqatlanishiga, sportchinishaxsiygigienasiga kompleks reja tuzish.Sporchilarnimedikamentozta`minlanishin sportamaliyotidatiklanishvositalarinikompleksqo’llashniSportdunyosidakengtarqalganvaqo’llaniladigandopingturlarini tushuntiradi, asoslaydi, umumlashtiradi, ishonchlidalillarkeltiradi, solishtiradivataqqoslaydi, xulosalarchiqaradi.

5. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari

- og`zaki;

• 
  yozma;
  
• 
  organayzerlar;
  
• 
  test;
  
• 
  vaziyatlimasalalarechish;
  
• 
  egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
  

5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamahoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari

№	Baho	a`lo	YAxshi	o’rta	qoniqarsiz	yomon
	O’zlashtirish % hisobida	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
1	Nazariyqism	20-19 ball	18-17 ball	16-15 ball	14-13 ball	12 ball
2	Analitikqism: organayzer	15-14 ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
3	Test	15-14 ball	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
4	Amaliyqism	40-34,4-ball	34-28,4ball	28-22ball	21,6-14,8 ball	14,4 ball
5	Nazoratsavollari	10-7,9	7,75-5,6	5,5-4,25	4,1-2,5	2,4 ball

5.2.Joriynazoratnibaholashmezoni.

№	O’zlashtirish %	Baho	Talabaningbilimdarajasi
1	96-100	A`lo «5»	Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liq to’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi.Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.
2	91-95		Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi,ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.
3.	86-90		Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.
4	81-85	YAxshi «4»	Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiy fikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.
5	76-80		Javoblarto’g`ri,ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.
6.	71-75		Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.
7.	66-70	Qoniqarli «3»	Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.
8	61-65		Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.
9	55-60		Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.
10	54-30	Qoniqarsiz «2»	40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.
11	20-30		Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.

6. Nazoratsavollari

1 Sportchilarrejimi?

2. Sportchilarovkatlanishi?

3 Sportchinishaxsiygigienasi?

4. Sportchilarnimedikamentozta`minlanishi.

5. Dopinghaqidatushuncha.

6.Farmaqologikvositalarniaxamiyati?
Baholashmezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
10-7,9-a`lo	7,75-5,6-yaxshi	5,5-4,25-o’rta	4,1-2,5-qoniqarsiz	2,4 vaundankam-yomon

7.Tavsiyaetilganadabietlar

Asosiy

1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i vrachebnыy qontrol» M., 1990

Ko’shimchaadabiyotlar

1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Ro’q ovodstvo instro’q toraozdorovitelnogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHet el adabieti:

TeylorS.B., MillerN.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

www.jphysiol.org, www.physsportmed.com

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI

TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN

O’quvishlaribo’yichaprorektor

Prof ________TeshaevO.R.

“_____”_________________2012 yil
Kafedra: Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokor nazorati

TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS

TALABALARIUCHUN

YAGONAUSLUBIYTIZIM

MAVZU: “Davolovchijismoniytarbiyaningumumiyasoslari, vositalari, shakllari. DJTxususiyatlarivata`sirmexanizmlari.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№13

TA`LIMTEXNOLOGIYASI

Toshkent–2012

Tuzuvchi: katta o’qituvchi Mirbabaeva D.B.


O’quv texnologiyasi tasdiqlangan:

kafedra yig`ilishida protokol №______ ____________12 y.

Fanning ta`lim texnologiyasi Toshkent tibbiyot akademiyasi Ilmiy-uslubiy kengashi “Ichki kasalliklar” sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-son majlis bayoni bilan ma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.

O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli

Mavzu № 13 Davolovchijismoniytarbiyaningumumiyasoslari, vositalari, shakllari. DJTxususiyatlarivata`sirmexanizmlari.

Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)

Vaqt: 90 daqiqa	Talabalarsoni:8-10
O’quv mashg`ulotining shakli va turi	Amaliymashg`ulot
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi	1.Kirish qism.. 2. Nazariy qism 3.Analitik qism: -organayzer -Test va vaziyatli masalalarlar 4. Amaliy qism
O’quvmashg`ulotimaqsadi:	Shifobaxshjismoniytarbiyadakengko’llaniladiganvositalarvashakllarningturlarihakidatushunchaberishvaularningbemorlarnidavolashdagiahamiyatinitushuntirish.DJTnixususiyatlarinivata`sirmexanizmlarinio’rgatish.
Talababilishikerak:	Shifobaxshjismoniytarbiyadako’llaniladiganvositalarvashakllarningturlarinivaularningbemorlarnidavolashdagiahamiyatinibilishikerak. DJTnixususiyatlarinivata`sirmexanizmlariniurganishikerak.
Talababajaraolishilozim:	mustaqilravishdashifobaxshjismoniytarbiyadako’llaniladiganvositalarvashakllarningturlarinivaularningbemorlarnidavolashdagiahamiyatini,qo’llashnibilishikerak. DJTnixususiyatlarinivata`sirmexanizmlarinikullaolishikerak.
Pedagogikvazifalar: Shifobaxshjismoniytarbiyadakengko’llaniladiganvositalarvashakllarningturlarihakidatushunchaberishvaularningbemorlarnidavolashdagiahamiyatinitushuntirish.DJTnixususiyatlarinivata`sirmexanizmlarinio’rgatish.	O’quvfaoliyatinatijalari: mustaqilravishdashifobaxshjismoniytarbiyadako’llaniladiganvositalarvashakllarningturlarinivaularningbemorlarnidavolashdagiahamiyatini,qo’llashnibilishikerak. DJTnixususiyatlarinivata`sirmexanizmlarinikullaolishikerak.
Ta`limusullari	Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.
Ta`limshakli	Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
Ta`limvositalari	Doska-stend, yozuv taxtasi, sxema, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
Ta`limberishsharoiti	Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (djt kabineti, sport anjomlari)
Monitoringvabaholash	Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test

O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi

Ish bosqichlari va vaqti (90 daqiqa)	Faoliyat
	ta`limberuvchi		ta`limoluvchilar
1-bosqich. 5 daqiqa 15 daqiqa	Nazariy qism 1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish 1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi bilan tanishtiradi. 1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni; mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro’yxatini aytadi (ilova №.8) 1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)		Tinglaydilar, yozib oladilar. Aniqlashtiradilar, savollar beradilar
2-bosqich. 5daqiqa 10 daqiqa 10daqiqa 15 daqiqa	Analitik qism 2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy hujum orqali bilimlarni faollashtiradi. 2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq ta`lim jarayonini tashqil etish bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon o’yini) (ilova №3) 2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4) 2.4.Tanafus 2.5.Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar (testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)		Javob beradilar YOzadilar. Guruhlarda ishlaydilar, taqdimotqiladilar vabosh.
3-bosqich. 10daqiqa 5daqiqa 10 daqiqa 5daqiqa	Amaliy qism 3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5) 3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga talabalar e`tiborini qaratadi. 3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv mashg`ulotining maqsadga erishish darajasini taxlil qiladi. Qontrol savollar taxlili (ilova №7) 3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va uningbaholashmezonlarinietkazadi		Amaliy kunikmalarni bajaradilar O’z-o’zini, o’zaro baholashni o’tkazadilar. Savolberadilar Topshiriqniyozadilar
		1.Kirish 1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (djt kabineti, sport anjomlari) 1.2.Motivatsiya

Shifobaxshjismoniytarbiyadakengko’llaniladiganvositalarvashakllarningturlarini,DJTnixususiyatlarinivata`sirmexanizmlarinibilishvaularningbemorlarnidavolashdaqo’llash katta ahamiyatga egadir.Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalaresa, unikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’lashimkoniyatiniberadi.

1.3. Fanlararovafanlarichraaloqalar Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaShJTfanlaribilano’zviybog`langan