K. U. Sharifxodjayeva

Tafovut-qoplasM usuli parametrik yondashuv hisoblanadi. Bu faraz bozor parameUlarida o'zgarishlar va portfel qiymati me’yoriy taqsimlanishiga asoslanadi. Me’yoriylik larazi faqat oddiy chiziqli instrumentlardan taslikil topgan portfel uchun eng asosiy va oddiy yo'ldir. Birinchi qadamda, oddiy va standart- lashgan bozor instrumentlnri majmuyiga individual investitsiya- larni yo‘naltirilsagina tafovut-qoplash yondashuvi amalga osha- di. Bu standartlashgan bozor instrumentlarida har bir instrument pozitsiyalar majmuyiclek keyin iloda etiladi. Mazkur instrument- larning lafovut va qoplanishlari baholanishi zarurligi standart- lashgan bozor instrumentlaridan so‘ng aniqlanadi. Statistik ma’- lumotlar, odatda, tarixiy ma’lumotlarga qarab olinadi. So'nggi qadamda, baholangan s tan dart holatlarda og'irliklar. talbvut va qoplashlardan foydalanish orqali portfel uchun risk qiymati (VaR) raqamlarda hisoblanadi. Tafovut-qoplash yondashuvining ustuniigi uning soddaligidadir. Agar risk qiymati (VaR) dara­jasini hisoblashda normal taqsimlashmng standail matematik xususiyatlaridan foydalangandek me’yorivlik ustunlik qilsa, risk qiymati (VaR)ni hisoblash nisbatan oson bo'ladi. Bundan tash- qari, me’yoriylik har xil o'luvehi davrlar va ehUmollik darajalari orasida oson ko'chiruvchidir. Ushbu usulni amaiga oshirish oson ho‘lishiga qaramay, me’yoriylik sharti ba'zi muammolarga sab ah bo'ladi. Ko‘pgina moliyaviy aktivlar «semiz dumli» daro- mad taqsimotlari no mi bilan mashhur. Bu ibora normal taq- simotlar bcradigan natijalardan ko'ra. juda ko‘p loyda keltiradi- gan aktivlarga nisbatan qo‘llaniladi. Natijada, risk qiymati (VaR)ning hisoblanishi o‘z muhimligini yo‘qotishi mumkin. Agar portfel opsionlar kabi egri chiziqli risk o^kzgaruvchilariga ega instrumentlarru o^kz ichiga olsa, muammo yanada kattala- shadi. Ushbu masalaning bir yechimi ushbu instrumentlar daro- madliligim taqribiy tekislash va risk qiymati (VaR)ni chiziqli taxminiy hisoblashdir. Bu usul deltanormal yortdashuvi deb ataladi. Biroq, deltanormal yondashuvning kamchiligi shundan iboratki, u faqat portfclning egri chiziqliligi chegaralangan ho- latdagina ishlaydi. Britten-Jons va Shkifer kvadralik risk qiymati (VaR) usulini taklif qiladi. Bu usullar dcltogamma usullari nomi bilan ham ma’lum. Deltanormal usuliarining afzaliiklari rav- shan, ammo shu bilan birga, bu usulda asosiy tafovut-qoplash yondashuvi yo'qotiladi.