К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

4.2.
 
М
ЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИНИНГ ТАКЛИФИ
:
 
ОДДИЙ ВА КЕНГАЙТИРИЛГАН МОДЕЛЛАР
 
Меҳнат ресурсларининг таклифи
– бу меҳнатга лаёқатли аҳолининг иш 
берувчига ўзининг меҳнат фаолиятига қобилиятини ҳаётий неъматларга 
алмаштириш мақсадидаги таклифидир.
Меҳнат бозоридаги таклиф ёлланма ходимлар меҳнат бозорида 
муайян давр ва муайян иш ҳақига тақдим этиши мумкин бўлган меҳнат 
хизмати мавжуддир. Амалда меҳнат хизматини шу вақтда иш қидираётган 
иқтисодий фаол фуқаролар таклиф этадилар, таклифга худди талабга 
бўлгани каби турли ташқи: демографик, психологик омиллар, ходимлар 
меҳнатига ҳақ тўлаш, аҳоли даромадлари даражаси, аҳолининг меҳнатга 
лаёқатлиги ва иқтисодий фаоллиги, ишсизлик даражаси, ўз ишидан 
4.3–расм.
Меҳнат ресурсларига 
талаб эгри чизиғи

---

156 
норозилар сони каби омиллар таъсир кўрсатади. Меҳнат хизмати 
таклифининг таркиби (4.1-жадвал). 
4.1-жадвал 
Меҳнат таклифи таркиби
 
Меҳнат таклифи 
мезонлари 
Меҳнат бозоридаги фуқаролар хусусиятлари 
Меҳнатга қобилияти 
бўйича 
Меҳнатга қобилиятли фуқаролар 
Меҳнатга қобилиятсиз фуқаролар 
Иш билан бандлиги 
бўйича 
Иш билан бандлар 
Иш билан банд эмаслар 
Иш билан банд, иш 
излаётганлар 
Ишдан бўшатилганлар 
Меҳнат бозорига илк бор чиққан 
ёшлар, битирувчилар 
Ишсизлар 
Узоқ муддат давомида 
ишламаётганлар 
Ишга жойлаштириш 
эҳтиёжини шакллан-
тириш соҳаси бўйича 
Потенциал меҳнат бозори 
Реал меҳнат бозори 
Кафолатлар, мақом ва 
ҳоказолар бўйича 
Касб таълими ва 
маҳорати 
Тор тармоқда (у банкротликка 
учраганда қийматини йўқотади) 
Ходим кўп соҳаларда 
кафолатни йўқотади 
Меҳнат таклифи
Рақобатбардошлиги 
Контрактлар 
Иш ўрни мақоми 
бўйича 
Ходимнинг иш ҳақи миқдори 
Ишнинг нуфузи 
Иш шароити 
Хизмат мансабида кўтарилиш имконияти 
Ишнинг ходим малакаси ва ихтисослигига мувофиқлиги 
Иш билан бандлиги 
вақти бўйича 
Тўла иш куни 
Доимий ходимлар 
Вақтинча ходимлар 
Тўлиқсиз иш куни 
Доимий ходимлар 
Вақтинча ходимлар 
Қисқа муддатга вақтинча ишга 
олинган ходимлар 
Меҳнат фаолиятига 
жалб этилиши 
даражаси бўйича 
Меҳнатга лаёқатли ёшга тўлган ёшлар 
Ишсизлар 
Ўз ихтиёри билан ишдан 
бўшаганлар 
Маъмурият ташаббуси билан 
ишдан бўшатилганлар 
Иш билан банд бўлган ҳолда бошқа ёки қўшимча иш 
қидираётганлар 

---

157 
Умуман, меҳнат ресурсларининг жамланма таклифига тор ва кенг 
маънода 
ёндашилади
.