K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Qovushoqlik xususiyati.
Tormozlanish jarayoni, odatda, bir 
necha sekund, shoshilinch ravishda tormozlanishda esa sekundning 
ulushi davomida amalga oshadi. Shuning uchun haydovchi tomoni-
dan tormoz pedaliga beriladigan kuch ishchi suyuqliklar yordami-
da tormoz mexanizmlariga tezlik bilan uzatilishi lozim. Bu sharoit 
suyuqlikning oquvchanlik xususiyati bilan ta’minlanadi va –40°C 
dagi ruxsat etilgan maksimal qovushoqlik chegarasi bilan aniqla-
nadi. Umumiy maqsadlarda ishlatiladigan suyuqliklar uchun bu 

---

182
ko‘rsatkich 1500 mm
2
/s gacha va og‘ir ish sharoitlarida ishlatishga 
mo‘ljallangan suyuqliklar uchun 1800 mm
2
/s gacha bo‘lishi mum-
kin. 
Korroziyaga qarshi xususiyati. 
Tormoz tizimining gidrouzat-
masi turli xil metallardan tayyorlangan detallar birikmasidan ibo-
rat. Shuning uchun suyuqlik tarkibida po‘lat, cho‘yan, aluminiy va 
mis materiallarni korroziyadan himoyalovchi ingibitorlar bo‘lishi 
lozim. 
Rezina zichlagichlarga ta’siri. 
Gidrotizimning jipsligini 
ta’minlash uchun asosiy tormoz silindrining porshen va silindrida 
rezina zichlagich manjetalaridan foydalaniladi. Odatda, manjetalar 
suyuqlik ta’sirida biroz shishadi va silindr devorlariga jips tegib 
turishi hisobiga ishchi suyuqlikni tizim bo‘yicha harakatlanishi-
ni ta’minlaydi. Bunda manjetani me’yordan ortiq shishiga yo‘l 
qo‘ymaslik lozim, aks holda porshen harakatlanganida rezina ma-
teriali buziladi va buning natijasida tizimdan suyuqlik sizib chiqadi. 
Rezina materialining shishishga sinashda manjeta 70 va 120°C 
haroratdagi suyuqlikka botirib tekshiriladi. Shundan so‘ng man-
jetaning hajmi, qattiqligi va diametri aniqlanadi. 
Tormoz suyuqligi –50°C dan 150°C gacha bo‘lgan haroratlarda 
o‘z xususiyatlarini o‘zgartirmasligi lozim.