K irish. Asosiy qism

Ekvivalent elektr õtkazuvchanlikning eritma suyultirilishi bilan õzgarishi.

Õzaro cheksiz eriydigan suyuqliklardan iborat aralashmalarni haydash usuli bilan ajratish. Tarkib xossa diagrammasini tuzish.

Suyuq aralashmalar komponetlari orasidagi bogʻliqlik suyuqlik bilan muvozanat holatga turgan bu komponentlarning bugʻ fazadagi bogʻliqligi nisbatan yaxwiroq õrganilgan. Nisbatan uchuvchan komponenetning bugʻlanib borishi natijasida aralashmaning qaynash temperaturasi aralashma tarkibiga bogʻliq holda ortib boraveradi.

D
oimiy bosimdagi qaynash temperaturasining aralashma tarkibiga bogʻliqligi” temperatura- tarkib diagrammasi quyidagi rasmda koʻrsatilgan.

“Temperatura- tarkib” diagrammasi.

Bunda ordinata õqiga temperatura qiymati absissa õqiga aralashma tarkibi qõyiladi. Pastki egri chiziq suyuqliklar aralashmasi bilan qaynash temperaturasining bogʻliqligini esa ustki chiziq esa qaynayotgan aralashmaning bugʻ tarkibini ifodalaydi. Bu egri chiziqlar linzaga uxshash shakl hosil qiladi. Uning õrtasi tõyingan bugʻ va qaynayotgan suyuqliklar aralashmasiga mos keladi.

Berilgan temperaturaga bugʻ va suyuqlik tarkibi maʼlum bulsa “ temperatura- tarkib “ diagrammasini tuzish mumkin. A va B komponentlardan tashkil topgan aralashmani kirib chiqamiz. Diagrammada a va b nuqtalari toza komponenetlarning qaynash nuqtasini anglatadi. Nisbatan uchuvchi B komponentning qõshilishi natijasida aralashmaning qaynash temperaturasi pasayadi yani suyuqlik va bugʻ tarkibidagi komponent nisbatiga bogʻliq holda õzgaradi. B komponent qanchalik uchuvchan bilsa bugʻ shu komponnet bilan shunchalik tuyingan buladi.

X nuqtada mis keluvchi boshlangʻich aralashma tarkibi uchun doimiy tashqi bosim ishtirokida suyuqlikni haydash yõlini kõrib chiqamiz. Aralashma qizdirilganda t1 temperaturada qaynaydi. Shu temperaturada bugʻ tarkibi y nuqtaga mos keladi. Yaʼni u kuproq uchuvchan B komponent bilan tõyingan , buning natijasida boshlangʻich aralashma kamroq uchuvchan A komponent bilan tõyinafi va aralashmaning qaynash temperaturasi ketadi. Aralashmaning yangi tarkibiga t2 qaynash temperaturasi tõgri keladi, shu temperaturadagi bugʻ y' tarkibiga tõgri keladi.

Suyuqlik bugʻlanishi natijasida oxirgi qism asosan kam uchuvchan A komponentlardan tarkib topgan bõladi.

B
ugʻ kondensatlanganda nisbatlar teskari holatda sodir boʻladi. Bunda, masalan y'x' tarkibidagi bugʻ t2 da kondensatlanishni boshlaydi va X kondensatsiyalanishni boshlaydi va X 2 tarkibli uchuvchan B komponenet bilan boyigan kondensat beradi.