K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

Suvsezuvchi tasma va pastalar
rezervuarlar, temir yo’l sisternalari va boshqa 
idishlarning yonilg’i tagida suv borligi va uning balndligini aniqlash uchun 
ishlatiladi. Suv sezuvchi tasmalar faqat zavodda tayyorlangan va quyidagi talablarni 
qanoatlantirishi kerak: 15 °S haroartda tasmaning suv sezuvchi tarkibi 3...5 
daqiqadan ortiq bo’lmagan vaqtda to’liq erib ketishi va neft mahsuloti va suv 
qatlamini ajratuvchi chegara aniq va yaqqol ko’rinishi shart. 
Suv sezuvchi tasmalar eni 6...7 mm va uzunligi 50...70 mm qilib qalin 
qog’ozdan tayyorlanadi va suvda erib ketadigan, yonilg’ida erimaydigan suv 
sezuvchi tarkib bilan qoplanadi. Ushbu tasmalar namlikni o’ziga tez tortuvchi 
bo’lgani sababli ularni jips yopilgan futlyarlarda, bir – biri bilan yopishib qlomasligi 
uchun orasiga talk yoki yupqa qavat bo’r sepib saqlash tavsiya etiladi. Тasmaning 
sifati davriy ravishda tekshirib turiladi. Idishlar tubidagi yig’ilib qolgan suvni 

---

117 
aniqlashda tasma Metrshtok uchiga tarang holda mahkamlanadi. Suv sezuvchi 
tasmani yopishqoq neft mahsulotiga tushirilganda, uning yuzasiga mahsulot yopishib 
qoladi va suvni aniqlashga halaqit beradi. Shuning uchun tasmani rezervuarga 
tushirishdan oldin kerosin bilan xo’llash tavsiya etiladi. Rangli neft mahsulotlarini 
tekshirishda suv sezgich tasma o’rniga suv sezuvchi pasta ishlatsa bo’ladi. Pastani lot 
yoki Metrshtokning pastki tarafiga ikki qarama qarshi tomoniga 0,2...0,3 mm li yupqa 
qatlam xolida yo’l-yo’l qilib suriladi. Pasta, suv sezuvchi tasmaga nisbatan tez 
sezuvchi vosita hisoblanadi. Uning yordamida 1...2 daqiqada suv qatlamini aniqlab 
olsa bo’ladi. Pastani ham yopiq idishlarda saqlash kerak.
Ixcham
 IG-9 gazanalizatori 
(3.11 – rasm)
 
havodagi yonilg’i - gazning (metan 
yoki propan) hajmiy ulushini o’lchash va belgilangan to’yinganlik darajasidan 
oshganligidan xabar berishga mo’ljallangan. Gazanalizatorni boshqarish sodda bo’lib, 
nol
 
belgisini sozlash, akkumulyator batareyasini zaryadlanganligini nazorat qilish 
imkoniyatiga ega va o’lchash natijalarini suyuq kristalli indikatorga chiqaradi.