Mundarija Kirish I. Asosiy qism qatlamga suv haydashni loyihalashtirish. Qatlamga suv haydash turlari va tasnifi Qatlamga suv haydashning samaradorligi II. Hisob qismi Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar 2 Kirish

Mundarija

Kirish
I.Asosiy qism
1.1 Qatlamga suv haydashni loyihalashtirish.
1.2 Qatlamga suv haydash turlari va tasnifi
1.3 Qatlamga suv haydashning samaradorligi
II.Hisob qismi
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

2
Kirish
Neft va gaz neft konlarini qazib chiqarishda suv bostirish usulini qo‘llash sharoitga qarab uning har xil ko’rinishlarini ishlab chiqishni taqozo etgan (1-rasm).


Suv bostirishning qo’llangan birinchi usuli neft-suv chizig’idan tashqari usul bo’lib, bunda suv haydovchi quduqlar chegara chizig’idan 3-5 km, tashqarida joylashgan bo’lib, qatlamga suv haydaladi va u uyumga oqib kelishi mo’ljallanadi. Bu usulning
3
uyum o’lchami katta bo’lganda va qatlam tuzilishi xilma-xil bo’lganda unga naf bermasligi keyinchalik ayon bo’ldi. Suv bostirishning keyingi bosqichida neft-suv chizig’i oldi suv bostirish boshlandi, bunda suv haydovchi quduqlar chegara chizig’ining yonginasida. (200-500m) joylashtirishi ko’zda tutilgan.
50- yillarning boshida Romashkino konida dunyoda birinchi marta qatlam ichida suv bostirish usuli qo’llandi. Bunda kon joylashgan maydoning juda kattaligi inobatga olinib, uni 23 ta (keyin 26 maydongacha etkazilgan) kichikroq maydonchalarga suv haydovchi quduqlar qatori yordamida sun’iy ravishda bg’lingan va har bir maydon alohida qazib chiqarish ob’ekti sifatida ishlatilgan. Qatlamga suv haydash usullari hozirgi kunning eng ilg’or usuli bo’lganligi va uning manfaatini inobatga olib biz bu usulga keyinchalik mufassal to’xtaymiz.
4

Qatlamga suvni haydash texnika texnologiyasi
Qatlamdan neftni to`liq olish uchun qatlamning tabiiy energiyasi har doim ham yetarli bo`lmaydi. Neft beraolishlik koeffitsientini va neft olish sur‘atlarini ko`tarish maqsadida hozirgi vaqtda konlarda qatlam bosimini saqlash usullari qo`llanilmoqda. Kon maydoniga qarab qatlam bosimini saqlash ikki usulda olib boriladi:
kichkina konlar uchun – neftlilik chegarasi ortida joylashtirilgan maxsus haydovchi quduqlarga suv haydash yo`li bilan;
katta konlarda uyum haydovchi quduqlar yordamida bo`laklarga bo`linadi.
Qatlam bosimini saqlash uchun qatlamga tabiiy suv bilan birgalikda oqova suvlar ham haydaladi. Tabiiy chuchuk suvlar tarkibida kam miqdorda tuzlar (1 g/l), turli gazlar, mexanik aralashmalar, temir oksidlari, mikroorganizmlar bo`lishi mumkin. Haydalayotgan suv tarkibidagi mexanik aralashma va mikroorganizmlar mahsuldor qatlamning g`ovak kanallarini yopib qoladi. Natijada haydovchi quduqlarning qabul qiluvchanligi pasayadi.
Oqova suvlar tarkibida esa neft tomchilari, ko`p miqdorda tuzlar (300 g/l) bo`lishi mumkin.
Mavjud qoida va ko`rsatmalarga asosan, haydalayotgan suv tvrkibidagi qattiq zarrachalar miqdori 2 mg/m dan, temir 0,3 mg/l dan oshmasligi kerak. Suv tarkibidagi mikroorganizmlar va suvo`tlar 100 mg/l gacha, oltingugurtsuvchillar H2S hosil qilishi
5
mumkin. Bu oltingugurtsuvchillar konni ishlashning oxirgi davrlarida neft bilan birga yer yuzasiga chiqadi va mustahkamlovshi favvoraviy quvurlarni, neftgaz yig`ish tizimini ishdan chiqara boshlaydi. Shuning uchun qatlamga haydaladigan suvni tozalab haydash uchun kon xududida suvni tozalash qurilmalari quriladi.
Suvni qatlamga haydashga yaroqliligini aniqlash.
Suvlarni qatlamga haydashga yaroqliligi laboratoriya sharoitida, tabiiy kernlar orqali filtratsiya qilish yo`li bilan aniqlanadi. Bunda tabiiy kerning o`tkazuvchanligi o`zgarmasa, suv qatlamga haydash uchun yaroqli deb hisoblanadi. Lekin bu usul har doim ham samara bermaydi, Shunki bitta kern misolida mahsuldor qatlamning butun qalinligiga baho berib bo`lmaydi. Shuning uchun qatlamga haydalayotgan suvning sifati to`g`risida ma‘lumot olish uchun Chuqurlik sarf o`lchagichidan foydalanib sinov haydashlar o`tkazish lozim. Chuqurlik sarf o`lchagichlari mahsuldor qatlamshalarning yutuvshanlik qobiliyatini qayd qilib boradi.
Shunday savol tug`ilishi mumkin – mahsuldor qatlamga chuchuk suvlarni haydash ko`proq samara beradimi yoki oqova suvlarni?
Qatlamga suv haydashning katta tajribasidan kelib chiqqan holda, bu savolga javob berish qiyin emas: oqova suvlarni qatlamga haydash chuchuk suvlarni qatlamga haydashga nisbatan katta samara beradi. Oqova suvlar asosan qatlam suvlaridan tashkil topgan bo`lib, ularning tarkibidagi emulgator suv bilan birgalikda qatlamga singib, neftni tog` jinslaridan jadallik bilan
6
yuvib olishga yordam beradi. Bundan tashqari oqova suvlarning kimyoviy tarkibi qatlam suvlarining kimyoviy tarkibiga yaqin, Shuning uchun ham ular o`zaro ta‘sirlashganda kelib chiqishiga ko`ra kimyoviy bo`lgan cho`kmalar hosil qilmaydi va haydovchi quduqlarning qabul qilaolishlik qobiliyatini pasaytirmaydi.
Qatlamga suv haydash uchun biz haydovchi quduqlardan foydalanamiz.Haydovchi quduqlar jihozlari 2 qismdan iborat:
Yer usti jihozlari:
- haydovchi armatura;
- quduq usti bog‘lanmasi.
Yer osti jihozlari:
- nasos-kompressor quvurlari;
- paker.

7