K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

1.35-rasm. Ko’chma yonilg’i tarqatish vositalari. 
a) yonilg’i tashish va tarqatishga mo’ljallangan, kompyuter orqali asosiy 
idora bilan bog’lanish imkoni yaratilgan zamonaviy avtotsisterna; 
b) yonilg’i tashish va tarqatishga mo’ljallangan tirkama-sisterna. 
Sisternalar ko’ndalang kesimi yumaloq, elliptik, chemodan shakllaridan birida 
bo’lishi mumkin va po’latdan yoki alyuminiy qotishmalaridan payvandlab yig’iladi. 
Sisterna ichiga ko’ndalang quyilgan chayqalishni so’ndirish uchun mo’ljallangan 
darchali metall to’siqlar o’rnatiladi. Ayrim sisternalar 2 va undan ortiq alohida 
bo’laklardan iborat bo’lib, bir vaqtda shuncha hil yonilg’i tashib keltirilishi mumkin.
1.36-rasm. Yonilg’i tashuvchi va tarqatuvchi avtotsisternaning soddalashtirilgan 
sxemasi: 
1-sisterna; 2-sath o’lchagich; 3-bo’yin; 4-lyuk; 5-quyishni cheklovchi moslama; 6-nafas 
olish klapani; 7-to’kish quvuri; 8-quyish quvuri; 9,22-shtutserlar; 10-manovakuumetr; 11-
nasos; 12-o’tkazish klapani; 13,17,19-manometr; 14-dag’al filtr; 15-hisoblagich; 16-mayin 
filtr; 18-gidro bosim to’suvchisi; 20-tarqatish shlangi; 21-quyish jo’mragi; V
1
-V
12
– 
ventillar. 

---

50 
Sisternaning yuqori qismida diametri 500 millimetrli qopqoqli bo’yinsimon
lyuk joylashgan bo’ladi (1.37-rasm). 
1.37-rasm. Avtomobil sisternasining tuzilishi: 
1-umumiy devor; 2-oldingi qism; 3,10-kronshteynlar; 4-maydoncha; 5-lyuk; 6-bo’yin 
qopqog’i; 7-havo filtri; 8-nafas olish klapani; 9-bo’yin; 11-orqa qopqoq; 12-to’kish quvuri; 
13-tindirgich; 14-suv mavjudligini ko’rsatuvchi indikator; 15-mustahkamlik qobirg’asi; 16-
yuqoridan quyish quvuri; 17-sath ko’rsatkich; 18-ko’ndalang to’siq; 
19-sath habarlagichi. 
Yonilg’i tashish va tarqatishga mo’ljallangan sisternalarda ‖nafas olish‖
klapan (1.38-rasm), sath ko’rsatkich, quyish hajmini chegaralovchi qalqovichli 
datchik, so’rish va Haydash quvurlari, suv va mexanik aralashmalar yig’iladigan 
taglik-tindirgich (1.39-rasm) kabi qo’shimcha moslama va jihozlar hamda yonilg’ini 
bakga quyish uchun jo’mrak o’rnatilgan bo’ladi.
Sisternaga hajmining 95 foiziga teng yonilg’i quyishga ruxsat beriladi, shuning 
uchun quyishni chegaralovchi datchikdan foydalanilgan. Bu chegaralash – tashish 
jarayonida yonilg’ilarni chayqalib lyuk orqali sachrab ketishini oldini oladi.
Lyuk qopqog’i maxsus zichlovchilar orqali germetik yopilishi va vintli 
mexanizmlar yordamida qotirilib, o’z-o’zidan ochilib ketishdan saqlangan bo’lishi 
lozim.

---

51