K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va audit o‘quv qo‘llanma toshkent «O‘qituvchi» -2004

Quyidagi murakkab o‘tqazma nechta oddiy o‘tqazmadan iborat? Debet 5010 Kredit 5110, 4010,4810,9020

a) Bitta b) ikkita
v) To‘rtta g) uchta


7.Quyidagi schetlarning qaysi birida ikki yoqlama yozuv ishlatilmaydi?

a) Analitik schetlarda b) Sintetik schetlarda

v) Tranzit schetlarda g) Balansdan tashqari schetlarda
2.4. Baholash va kalkulyatsiya

Buxgalteriya hisobining muhim tamoyillaridan biri bo‘lib, oldingi bobda aytib o‘tganimizdek, baholash hisoblanadi.

Baholash – bu korxona aktivlarining qiymatini pulda ifodalash usuli. Kalkulyatsiya –bu xo‘jalik aktivlarining sotib olish, ishlab chiqarish va sotish

qiymatlarini hisoblab topish usuli.

Korxona aktivlarini baholash negizida quyidagi qiymat turlari yotadi:


1.Boshlang‘ich qiymat – bu aktivlarni sotib olish, qurish, ishlab chiqarish va boshqa yo‘llar bilan kelib tushgan vaqtida shakllangan qiymati. Ushbu qiymat o‘z ichiga aktivlarni sotib olishga, qurishga va ishlab chiqarishga ketgan harajatlarni oladi. Bepul kelib tushgan aktivlarning boshlang‘ich qiymati komissiya tomonidan ekspert yo‘li bilan topiladi.
2.Qoldiq qiymat – bu aktivlarning boshlang‘ich qiymatidan foydalanish davrida
jamlangan eskirish summasini chegirishdan keyin qolgan qiymati.
3.Sof sotish qiymati - bu aktivning sifati, holati, shuningdek bozordagi talab va
taklifdan kelib chiqgan holda shakllangan qiymati. Ushbu qiymat yuqorida keltirilgan
qiymat turlaridan kam ham, ko‘p ham bo‘lishi mumkin.
Korxona aktivlarining alohida turlarini baholash va kalkulyatsiya qilishda o‘ziga xos xususiyatlar mavjud va bunda turli usullardan foydalaniladi. Ular to‘g‘risida keyingi boblarda to‘xtalamiz.


2.5.Hujjatlashtirish

Buxgalteriya hisobining boshqa hisob turlaridan yana bitta farqli xususiyati shundaki, unda aks ettirilgan xo‘jalik operatsiyalari qat’iy hujjatlashtirilgan bo‘ladi, ya’ni

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

38

hisobda aks ettirilgan ma’lumotlar hujjatli asosga ega bo‘ladi. Bu o‘z navbatida buxgalteriya hisobi ma’lumotlarini muhimliligini, ishonarliligini, yuridik kuchga ega ekanligini ta’minlaydi. Shuning uchun ham hujjatlashtirish buxgalteriya hisobining muhim usuli hisoblanadi.