K arim a q osim ova

yuborilsa, shataloq otib, uzoq-uzoqlarga ketib qoladi. Qaysar buzoqcha
ham to'dasidan ajralib, bo'riga duch keladi, y a ’ni ko'ngilsiz voqea yuz
beradi. Buzoqcha orqali onasidan uzoqlashib ketgan bolalar, vatanidan
yiroqda turli kulfatlarga duch kelayotgan kishilar nazarda tutilgan.
„C hum oli va Tipratikan" masalidagi m ajoziy qahramonlar ham
aslida jam iyatim iz a’zolaridir. C hum oli hayotdagi halol, pok, to'g'riso'z
insonlar bo'lsa, tipratikan o'g'ri, qallob birovning ustidan kuladigan
kishilar timsolidir.
„O'jar Toshbaqa" masalidagi Toshbaqa hayotdagi o'jar, qaysar, o 'z
bilganidan qolm aydigan, ko'ngli tusaganini qiladiganlar timsolidir.
Boshlang'ich sinflarda masalni o'rganayotganda bolalarni masalni
ifodali o'qishga va uning m azm unini qisqa, ba’zan bir necha so'z bilan
aytib berishga, ayrim qatnashuvchilarning xarakterli xususiyatlarini
aniqlab, o'zaro qiyoslashga o'rgatish m uhim aham iyatga ega.
M asalning allegorik m azm uniga to'xtalm asdan, bosh qahramon
qiyofasini tahlil qilishga kirishiladi. 1-sinfda bolalar masalni hayvonlar
haqidagi ertakka o'xshash kulguli asar kabi qabul qilsalar, 2-sinfdan
boshlab ular masaldagi hayvonlam ing xatti-harakati, o'zaro m unosa­
batlari ba’zan kishilar hayotida ham uchrashini, masal axloqiy bilim

---

beradigan hikoya ekanini, ko'proq sh e’riy tarzda bo'lishini, unda
kishilardagi ayrim kamchiliklar tasvirlanishini bilib ola boshlaydilar.
Masallarda yashiringan o'tkir kinoya, voqealam ing te z-te z o'rin
alm ashinib turishi uni bir maromda o'qishga xalaqit beradi. Shuning
uchun ifodali o'qish ga yetarli malaka hosil qilm agan o'quvchi a w a l
matn bilan yaxshilab tanishib chiqishi lozim .