K arim a q osim ova

narsani, u katta yoki kichik bo'Iishidan qat’iy nazar, so'rab olishga,
egasining ruxsati bilan foydalanishga d a ’vat etiladi. M asalni o'qishda
bolalar Tipratikan tim soliga tanqidiy nazar bilan yondashadilar, agar
15 H o m id iy H . va boshq. A d ab iy o tsh u n o slik te rm in lari lu g 'a ti. - Т .: 
„ O 'q itu v c h i" , 1967. 104 - b et.

---

o'zin in g hayotida biron-bir shunday holat-voqea yuz bersa, uni boshqa
takrorlamaslikka o'rganadilar.
Masalning, a w a lo , ixcham liligi, tilining qisqa va lo'ndaligi, sod-
daligi, o'tkirligi va xalqchilligi bola hissiyotiga qattiq ta’sir qiladi. Bu­
lar o'quvchilar nutqini o'stirishda ham m uhim material hisoblanadi.
Masal qahramonlarining xatti-harakatlari, fe ’l-atvorlari, nutqiy o'ziga
xosliklari o'quvchining diqqatini o'ziga jalb qiladi.
2 -sin f „O'qish kitobi"da berilgan ,,0 'r o q va Kombayn" masalida
o'roq va kombayn asar qahramonlari qilib olingan. Ularning m uno-
zarasi orqali texnikaning afzalligi: kam vaqt sarflab, samarali natijaga
erishish mumkinligi hamda ularning ahil bo'lib, birgalikda mehnatga
bel bog'lashlari kabi g'oyalar ilgari suriladi. Oddiy predmetlar tilga
kiradi. Insonlar tom onidan aytiladigan texnika va ish qurollari ha­
qidagi gap-so'zlar bevosita predmetlar tilidan beriladi.
3 -sin f „O'qish kitobi“da „Qaysar buzoqcha" (O. Q o'chqorbekov),
„C hum oli va Tipratikan", „O'jar Toshbaqa" (H . Y oqubov), „C hayon-
dan so'radilar" kabi masallar jo y olgan. Bu m asallam ing qahramonlari
ham hayvonlar: buzoqcha, chum oli, tipratikan, toshbaqa, chayon.
M ajoziy qahramonlarni tanlashda ham yozuvchi har bir hayvonning
xususiyatidan kelib chiqadi. Masalan, buzoqchalar arqondan bo'shatib