К. Абдуназаров, А. Зайнуддинов умумий ер


 Ернинг суткалик ҳаракати



Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/114
Sana13.06.2022
Hajmi1,58 Mb.
#662672
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   114
Bog'liq
fayl 1188 20210607

2.3.2. Ернинг суткалик ҳаракати 
Ер ўз ўқи атрофида ғарбдан шарққа томон соат стрелкасига қарши 
томонга қараб ҳаракат қилади. Ер бир текисда айланади. Ер ўз ўқи 
атрофида 23 соат 56 минут 4 секундда бир марта айланиб чиқади. 
Ер айланишининг бурчак тезлиги, яъни ер юзасидаги бирор 
нуқтанинг ҳар қандай муайян вақт давомида айланиш бурчаги ҳамма 
кенгликлар учун бир хилдир. Нуқта бир соат давомида 360
0
:24 соат=15
0
йўл босади. 
Секундига метр ҳисобидаги тезлик кенгликларга қараб ўзгаради. Бу 
тезлик экваторда 464 метрга тенг.
Ернинг суткалик айланишининг энг муҳим географик оқибатлари 
қуйидагилар: 
- кун билан туннинг алмашиб туриши, бунинг натижасида Ернинг 
ландшафт қобиғи ҳаётида ва ундаги жараёнларда суткалик ритм вужудга 
келади; 
-айни бир вақтда Ердаги турли меридианларнинг маҳалий вақти 
турлича бўлади; 
-горизонтал ҳаракат қиладиган ҳамма жисмлар ернинг суткалик 
айланиши натижасида шимолий ярим шарда ўнгга, жанубий ярим шарда 
чапга бурилади. Ер айланишининг бурувчи кучи (Кориолис) ҳаво 
массаларининг, денгиз оқимларининг, дарёларнинг йўналишига таъсир 
этади; 
-Ернинг ўз ўқи атрофида айланиши натижасида 2 та доимий нуқта – 
қутблар ҳосил бўлади. Бу ҳол шарда координаталар тўрини яратишга, яъни 
меридианлар, параллеллар ва экваторни ўтказишга имкон беради. 
Қутбларни туташтирувчи чизиқлар меридианлар деб аталади. Меридиан 
текислиги горизонт текислигига тик бўлади. Бу иккала текислик кесишган 
чизиқ, туш чизиғи дейилади. Бош меридиандан берилган нуқтагача бўлган 
даража ҳисобидаги масофа географик узунлик деб аталади. Экватордан 
берилган нуқтагача бўлган меридиан ёйининг узунлиги географик кенглик 
деб аталади; 


40 
-Ернинг ўз ўқи атрофида айланиши асосий вақт бирлиги бўлган 
суткани ҳосил қилади. 

Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish