K. A. Tursunmetov V bob. "Nisbiylik nazariyasi", VI bob. "Kvant fizikasi"

Masala yechish namunasi:
1. agar Vilson kamerasiga uchib kirgan (7.9-rasmga qarang) elektron 
treki (izi)ning radiusi 4 sm, magnit maydon induksiyasi 8,5 mT bo‘lsa, 
elektronning tezligi qanday?
B e r i l g a n: 
Y e c h i l i s h i: 
R
= 4 sm = 4 · 10
–2
m
B
= 8,5 mT = 8,5 · 10
–3
T
F
λ
= 
F
mi
(1) 
V
, 
, 
. (2) 
Topish kerak:

= ?
Berilganlardan olamiz 
= 6 · 10
7
m/s.
Javobi:
6 · 10
7
m/s.
41-
mavzu.
 radioaktiv yEMirilish qonuni
Fransuz fizigi 
a. Bekkerel 1896-yilda uran tuzlarida luminessensiya 
hodisasini o‘rganayotib, g‘aroyib hodisaga duch keldi. Uran tuzini fotoplastinka 
ustida qoldirgan Bekkerel plastinkani ochganida plastinkaga tuzning surati 
o‘tib qolganini ko‘rdi.
Tajribani bir necha bor takrorlagan Bekkerel, bunday 
tuzlar qog‘ozdan, yupqa metalldan oson o‘tuvchi, havoni ionlashtiruvchi, 
luminessensiya hodisasini vujudga keltiruvchi noma’lum nur chiqaradi, degan 
xulosaga keldi.
Ushbu nurlar 
radioaktiv nurlar
(lotincha 
radius 
– nur so‘zidan olingan), 
radioaktiv nurlarni chiqarish esa 
radioaktivlik
deb nomlandi.
radioaktiv 
nurlar
α – zarralar
γ – nurlar
B
β
– zarralar
7.11-rasm.
rezerford tajribalar yordamida 
radioaktiv nurlar bir jinsli 
emas, balki bir necha nurlardan 
iborat ekanligini aniqladi. 
rasm tekisligiga perpendikular 
yo‘nalgan magnit maydondan 
o‘tkazilgan nur (7.11-rasm) uchta: 
α, β, γ
– nurlarga ajralib ketdi. 
Ularning birinchisi – geliy yadrosining oqimi, ikkinchisi – elektronlar oqimi, 
uchinchisi esa γ – kvantlar (fotonlar) oqimidir.

---

169