К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

ликлар қийматидан белгиланади. Уртача қиймат дав­
рий асосда ёки хўжалик юритувчи субъектда мавжуд
бўлган вазиятга кўра, ҳар бир қўшимча етказиб бериш
давомида ҳисобланиши мумкин. ФИФО усулида ишлаб
чиқаришга биринчи сотиб олинган материаллар партия-
си бўйича бақоланади, сўнгра иккинчи партия баҳоси
бўйича ва ҳоказо. ФИФО усулида хом-ашё, материал­
лар ва товарлар келиб тушиш тартиби бўйича бақола-
нади. Бу шундан далолат берадики, материаллар тан-

---

нархининг қисми сифатда нисбати олдинги баҳода
ҳақиқатда ушбу материаллар юқори ёки паст нархда
сотиб олинганлигидан қатъий назар сарфланади. Мате­
риалларнинг баҳоси уларнинг жорий баҳосини акс эт­
тиради. Инфляция даврида ФИФО усулидан қўлланил-
са, соф фойданинг энг юқори даражасига эришилади.
ЛИФО усулида материаллар ишлаб чикдришга ав­
вал охирги партия таннархи бўйича ёзилади, сўнгра
аввалги партия ва ҳоказо. Захирада қолган материаллар
қиймати қисобот даврининг охирида биринчи сотиб
олинган материал таннархи бўйича ҳисобланади. ЛИФО
усулидан фойдаланиш инфляция даврида энг паст фой­
дани, дефляция, яъни нархларнинг пасайиши вақтида
энг юқори фойдани келтиради.
Бир қанча мамлакатларнинг солиқ қонунчилигида,
шу жумладан Узбекистон Республикасида бу усулни
қўллаш тақиқланади. Чунки бу усулда корхона фойда-
сидан тўланадиган солиқни ҳисоблаш базаси камайиб
кетади.
Мисол.
“ Бобур” компаниясида йил давомида куйидаги 
материаллар сотиб олинди:
Сотиб олиш 
санаси
Мицдори
Бир бирлик 
материалнинг 
қиймати, сўм
Жами қиймат, 
минг сўм
10 м а р т
1000
600
600
28 м ай
1700
800
1360
9 н о я б р ь
1500
900
1350
Ж а м и
42 0 0
33 1 0