К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

Мисол. С ол и қ тўлаш дан аввалги корхона ф о й д а с и 500000
сўм . Д а р о м а д (ф ой да) солиғи сум м аси 200000 сўм.
500000 — 200000 = 3 0 0 0 0 0 сўм . У ш бу сум м ан и с о л и қ став­
касига кўпайтирам из 3 0 0 0 0 0 х 8 /1 0 0 = 24000 сўм .
Белгиланган тартибда ҳи собланган со л и қ сум м асига ку­
йидагича проводка берилади:
Д -т 9 8 1 0 — “Ф ой дадан ҳи собланган ва тўланган сол и к ^ ар ”
ҳи собварағи;
К -т 6410— “ Бюджетга тўловлар бўйича қарздорлик” ҳи соб-
варағи;
М азкур со л и қ бю дж етга тўланганда:
Д -т 64 1 0 —“ Бюджетга тўловлар бўйича қарздорлик” ҳ и со б -
варағи;
К -т 5 1 1 0 —“Ҳ и с о б -к и т о б сч ёт и ” ҳисобварағи.
Такрорлаш учун саволлар
1. Қандай сабабларга кўра солиққа тортиш тизимида ягона
солиқни жорий қилинди?
2. Амалдаги қонунчиликка биноан юридик шахслар томони­
дан туланадиган ер солиғини ҳисоблаш тартиби қай тар­
тибда белгиланган?
3. Юридик шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқни
ҳисоблаш ва тўлаш тартиби ҳақида нималарни биласиз?
4. Инфраструктурани ривожлантириш солиғини ҳисоблаш
ва тўлаш тартибининг хусусиятлари нималарда ўз ифо­
дасини топади?

---

БЮДЖЕТДАН ТАШҚАРИ ФОНДЛАРГА
ТЎЛОВЛАР ҲИСОБИ
22.1. Бюджетдан ташқари фондларни ташкил
этиш мақсади ва уларнинг турлари
Бюджетдан ташқари фондлари марказий ёки ма- 
ҳаллий ҳокимият органларининг ихтиёрида бўлган мо­
лиявий ресурслар йиғиндиси бўлиб, улар маълум мақ- 
садга йўналтирилади. Бюджетдан ташқари фондлар мо- 
лиянинг муҳим таркибий қисми ҳисобланиб, уларнинг 
шаклланиши ва ишлатилиш тартиби молиявий қонун- 
чилик орқали тартибга солинади.
Давлат ва маҳаллий мақсадли пул жамғармалари 
молия тизимида яқинда пайдо бўлган бўлиб, илк кўри- 
ниши давлат бюджетдан ташқари жамғармалари сифа­
тида ташкил этилган бюджетдан ташқари жамғарма- 
ларнинг юзага келиши 1990 йилларга тўғри келади. 
Бюджетдан ташқари жамғарма сифатида илк бор пен­
сия жамғармалари ташкил этилди.
Давлат бюджетдан ташқари жамғармаларни ташкил 
этиш орқали ўзининг молиявий маблағларидан сама­
рали фойдаланишни таъминлайди. Амалиётдан маълум­
ки, фақатгина бюджет маблағлари ёрдамида у ёки бу 
ижтимоий-иқтисодий дастурларни ҳаётга татбиқ этиш 
мушкулдир.
Бюджетдан ташқари жамғармалар молия тизими­
нинг ўзига хос элементларидан бири ҳисобланади. Дав­
лат бюджетидан фарқ қилган ҳолда, давлат мақсадли 
фондлари ижро этувчи органлар ихтиёрида ёки бошқа 
махсус органлар ихтиёрида бўлади. Шу сабабли маб- 
лағларни бюджетдан ташқари фондлар ўртасида қайта 
тақсимлаш ёки улардан фойдаланиш оператив ҳолда 
амалга оширилади. Бундан ташқари давлат мақсадли 
фондлари узоқ ёки қисқа муддатли мақсадларни амал­
га ошириш учун ташкил қилинади. Бу мақсадларга эри-