К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

2.6. Бухгалтерия ҳисобварақлари ҳақида тушунча
Корхона баланси муайян вақт даври учун бухгалте­
рия ҳисоби ҳисобварақлари бўйича ўтказилган хўжа- 
лик муомалаларига доир йиғма маълумотларнигина акс 
эттиради. Кундалик ва жорий фаолиятда балансда йиғ- 
ма рақамлар олиш учун корхонада хўжалик воситалари 
ҳолати ҳамда ҳаракати тўғрисида бутун батафсил ах­
борот акс этадиган ва жамулжамликда бухгалтерия ҳисо- 
би ҳисобварақлари тизимини ташкил этадиган ҳисоб- 
варақлар қўлланилади.
Ҳисобварақлар 
— бухгалтерия ҳисобининг асосий 
элементларидан бири бўлиб, бухгалтерия ҳисоби объект- 
ларини иқтисодий гурух,лаш усули, хўжалик муома­
ласини бажариш давомида моддий воситалар ва пул 
маблағлари ҳаракатини, уларнинг ҳолати ва ҳосил бўлиш 
манбаларини акс эттиришдир. Бухгалтерия ҳисоби объек- 
тининг ҳар бир тури учун алоҳида ҳисобварақ очилади, 
унда маблағлар кирими — дебета ва чиқими — креди­
ти акс эттирилади. Ҳисобварақдар бўйича ёзувлар якун- 
лари 
оборотлар, 
дебет ва кредит оборотлари ўртасидаги 
тафовут эса 
сальдо (қолдиқ) 
деб аталади.
Бухгалтерия ҳисобида ҳар бир ҳисобварақ корхона 
бухгалтерия бўлимига келиб тушаётган бирламчи ҳуж- 
жатлар асосида хўжалик муомалалари бўйича ҳаракат- 
ларни назорат қилиш ва унда акс эттириш учун мўлжал- 
ланган.

---

Ҳисобварақнинг кўриниши чизма тарзида
куйидагича акс эттирилади:
Д ебет 
Ҳ и собварақн и н г н ом и
К редит
Бухгалтерия балансига мувофиқ, ҳисобварақлар 2 
га бўлинади: актив ва пассив ҳисобварақлар. 
Актив
ҳисобварақлар 
деб, хўжалик маблағларининг ҳолати ва 
ўзгаришини ҳисобга оладиган ҳисобварақларга, 
пассив
ҳисобварақлар 
деб, маблағларнинг келиб чиқиш ман- 
баларининг ҳолати 
ва ҳаракатини ҳисобга оладиган 
ҳисобварақларга айтилади.