Jurnalistikaga



Download 9,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet80/249
Sana30.12.2021
Hajmi9,43 Mb.
#91170
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   249
Bog'liq
Jurnalistikaga kirish.Qozoqboyev T. Xudoyqulov M

(bu 
ijtimoiy 
vazifalarning 
dastlabki 
ко  rinishlari  fe o d a l jum alistikasida  ham  m avjud  edi)
  yuqoridagi  qoida 
asosiy  o ‘rin  tutar  va  jumalistikaning  ba’zi  qoidalari  -   xalqchillik, 
haqqoniylik tamoyillari t o l a  bajarilmas edi.
Erkin  dunyo  yoki  burjua  jurnalistikasi  esa  feodal  jumalistikaga 
qaraganda bir  muncha  ijobiy xususiyatlarga ega bolganligi  m a’lum.  Unda
113


avtoritarlik  q in in i  m aium   darajada  tenglik,  demokratiklik  egallagan  edi. 
Ammo  burjua jurnalistikasinitig bosh  mohiyati  -  pul  hokimiyati,  kapitalga 
bo‘ysunishi,  unga  xizmat  qilishi  uning  tamoyillarini  ham  belgilab  beradi. 
Burjua jumalistikasi  o ‘zaro  raqobat,  ustakorlik,  m aiu m   darajada  o lg irlik  
bilan  ish  ko'radi.  Shu  bilan  birgalikda  erkin  dunyo  jurnalistikasi 
obyektivizm (lotincha objectum narsa,  obyektivizm esa narsalami  aniq  aks 
ettirish)  va  m aiu m   darajada  subyektivizm  (lotincha  subjektum  -   odam) 
xususiyatlariga ham amal qiladi.
Burjua  jumalistikasiga  o ‘xshamagan  kommunistik  jurnalistika  o ‘z 
faoliyatida  yakka  g ‘oya  hokimligi  natijasida  tug‘ilgan  tamoyillarga  amal 
qiladi hamda jamiyat hayotini sinfiy - partiyaviy nuqtai nazardanyoritadi.
Marksizm-leninizm 
arboblari 
jurnalistikaning 
bosh 
tamoyilini 
kommunistik g ‘oyaviylik va partiyaviylikdan iborat,  deb ko‘rsatgan edilar. 
Bu  tamoyil  kommunistik  jurnalistika  faoliyati  davrida  qat’iy,  majburiy 
qonun  sifatida  qoilanilib  kelindi.  Partiya  so’zi  ingliz,  fransuz  va  lotin 
tillarida  bir  qism,  guruh  degan  m a’noni  bildiradi.  Butun  bir  jamiyatga, 
qolaversa  insoniyatga  tegishli  bo ig an ,  kishilikning  buyuk  kashfiyoti 
sanaluvchi jurnalistikaning, hatto adabiyotning  sinfiy,  partiyaviy  deb  e io n  
qilinishi  va jurnalistikaning  butun  faoliyatini  yakka  bir  g ‘oyaga  majburiy 
bo‘ysundirilishi  kommunistik  tushunchalaming  tor  va  cheklangan 
ekanligini ko ‘rsatib turibdi.
Jurnalistikaning  bosh  tamoyillari,  o ‘z  faoliyatida  amal  qilishi  shart 
b o ig an  asosiy qoidalari nimalardan iborat?
Jurnalistikaning bosh tamoyillari uning asl  mohiyatidan, bosh ijtimoiy 
vazifalaridan kelib chiqadi.  Jurnalistika insoniyat tomonidan dunyoni bilib, 
xabardor  b o iib   turish,  ijtimoiy  axborot  olish  uchun  kashf  etilgan  ekan, 
demak  mana  shunday  maqsad  -   faoliyatiga  mos  keluvchi  tamoyillarga, 
qoidalarga  amal  qilishi  lozim.  Demak,  jurnalistikaning  bosh  vazifasi 
umuminsoniyatga  xizmat  qilishdan  iborat  boiganligi  uchun  uning  bosh 
tamoyili  ham  partiyaviylik  emas  -   umuminsoniylik  b o im o g i  kerak.  Bu 
tamoyilning nazariy  asosi  shundan  iboratki,  insoniyat -  tabiatning  gultoji, 
ongli jamiyatning,  tarixning,  sivilizatsiyalaming  ijodkoridir.  Insoniyat  bor 
ekan 
yer 
yuzida 
ongli, 
uyushgan 
jamiyat, 
hayot 
mavjuddir. 
Siviljzatsiyaning,  insonning ongli,  madaniy hayoti  va faoliyati  belgilaridan
114


bo‘lmish  jumalistikaning  vujudga  kelishi,  ish  ko‘rishi  ham  insoniyat 
faoliyati  bilan  chambarchas  bog‘langan.  Insoniyatdan  tashqarida  m a’lum 
darajada  ongli  hayot  bo lsa-d a  sivilizatsiya y o ‘q, jurnalistika ham  bo‘lishi 
mumkin  emas.  Shuning  uchun  ham jurnalistika  umuminsoniyatga  tegishli 
bo1m og‘i,  uning  maqsad  va vazifalariga xizmat  qilmog‘i  kerak.  Insoniyat 
jurnalistikadan  haqqoniy,  xolis  ijtimoiy  axborot  olishi  kerak,  dunyodan 
xabardor  b o iish i,  uni  o ‘qib,  eshitib,  tomosha  qilib  hordiq  chiqarishi,  dam 
olishi  kerak.  Ana  shu  ehtiyoj  jumalistikaning  bosh  ijtimoiy  vazifalarini 
belgilaganidek uning yetakchi qoidalari uchun ham asos boiadi.  Y a’ni, har 
bir  jurnalistika  nashri  -gazetalar,  jurnallar,  har  bir  ommaviy  axborot 
vositasi  -   radioeshittirishlar,  teleko‘rsatuvlar,  axborot  agentliklari  va 
internet  umuminsoniylik  tamoyiliga  qat’iyan  amal 
qilishi,  y a’ni 
umuminsoniyatga xizmat qilishi,  uning maqsad va manfaatlari,  qiziqish va 
intilishlari,  xohishiga qarab  ish tutishi lozim.  Umuminsoniyat necha-necha 
asrlar  davomida  ishlab  chiqqan  va  shakllantirgan  oliyjanob  qadriyatlar  -  
tinchlik,  ezgulik,  haqiqat,  adolat,  poklik,  mehnat,  yaratish,  o ‘zaro  hurmat 
kabi  qoidalar  har  bir  jurnalistika  nashri,  ommaviy  axborot  vositalari 
faoliyatida bosh qoida,  asosiy g ‘oya b o iib  xizmat qilishi lozim.  Y a’ni,  har 
bir  jurnalistika  nashri,  ommaviy  axborot  vositalari  ayrim  yakka  shaxslar 
yoki partiyalarga emas,  insoniyatga xizmat qilishni o ‘z oldiga maqsad qilib 
qo‘ym og‘i,  insoniyatga  foyda  keltirmog‘i,  uning  hayoti  doimo  erkin, 
farovon  kechishi  uchun,  dunyoda  tinchlik  hukmron  b o iish i  uchun, 
ozodlik,  tenglik,  demokratiya  uchun,  yer  yuzida  aldov,  zulm,  urnsh 
bolm asligi  uchun,  poklik  va  oliyjanoblik  uchun,  doimo  haqiqat  qaror 
topishi  uchun,  taraqqiyot  uchun  kurashmog‘i,  shu  y o ld a   faoliyat 
ko ‘rsatmog‘i 
lozim. 
Umuminsoniylik 
tamoyilining 
buzilishi 
-  
jumalistikaning  ayrim  shaxslar  manfaatiga  xizmat  qilishiga  (agar  bu 
insoniyatga  zarar  keltirsa),  zulm-zo‘rovonlik  vositachisi  bolishga, 
haqiqatdan  ko‘z  yumishga,  yolg‘on,  xabarlar  tarqatishga,  milliy,  irqiy  va 
dmiy  nizolami  keltirib  chiqarishga,  urushni  tashviq  qilishga  olib  keladi. 
Bunday  jurnalistika  nashri,  ommaviy  axborot  vositasi  o ‘z  ijtimoiy 
vazifasini bajara olmaydi va undan insoniyat yuz o ‘giradi.
Umuminsoniylik tamoyili har bir jurnalist, publitsist va ijodkor uchun 
uning  ijtimoiy  -  siyosiy  va  kasbiy  darajasini  belgilovchi,  ijodiy
115


mahsulining  pirovard  bahosini  beruvchi,  uning  kerak-  nokerakligi,  foyda- 
zararini,  qimmatini  belgilovchi  birdan  -  bir  xolis  mezondir.  Jurnalistning 
har  bir  axborou,  publitsistning  fikri,  ijodkorning  har  bir  satri,  asari 
insoniyatga  nima  bera  olishi  bilan  oichanadi.  Bunga  buyuk  ijodkorlar, 
publitsistlaming faoliyati, yozgan asarlari  misol  bo‘la oladi.  Yaratilgan har 
bir  asar  insoniyatga  biror  yangilik,  yangi  fikr,  yangi  g ‘oya,  yangi  zavq- 
shavq,  his-hayajon  bersagina  bu  asar  oim aydi,  umrboqiy  b o iib   qoladi. 
Aksincha,  shunchaki,  o‘z  shaxsiy  manfaati  uchun,  biror  shaxsga  yoqish 
uchun,  yoinki  yuzaki,  xom-xatala  yozilgan  b o is a   bunday  asaming  umri 
qisqadir.  Shunday  ekan -   umuminsoniylik jurnalistikaning  ham,  adabiyot 
va san’atning ham bosh tamoyili, ijod va faoliyat qoidasi b o im o g i kerak.
Jurnalistikaning  bosh  tamoyillaridan  biri  xalqchillikdir.  Xalqchillik  -  
umyminsomylikning 
tarkibiy 
qismi, 
mantiqiy 
davomi, 
muayyan 
koiinishidir.  Bu  tamoyilning  nazariy  asosi  shundan  iboratki,  xalq 
tanxning  yaratuvchisi,  dunyodagi  barcha  moddiy-ma’naviy  boyliklar 
ijodkoridir.  Umuminsoniyat  o ‘z  navbatida  xalqlarga  boiinadi.  Xalq 

Download 9,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   249




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish