Jo`rayeva A

10 – ma’ruza mavzusi: Gemproteid va nukleoproteidlar sintezi va 
parchalanishi. Oqsillar va aminokislotalar almashinuvining boshqarilishi. 
Reja:
10.1. Gemproteidlar sintezi. 
 
10.2. Gemproteidlarning parchalanishi. 
10.3. O`t pigmentlari almashinuvining kasalliklari. 
10.4. Purin va pirimidinli mononukleotidlarning almashinuvi. 
10.5. Oqsillar va aminokislotalar almashinuvining boshqarilishi.
10.6. Aminokislotalar preparatlari. 
 
10.1. Gemproteidlar sintezi. 
Aralash makromolekulalar – glikoproteidlar 
va lipoproteidlarning oqsil qismi gidrolizdan keyin aminokislotalarga, oqsil 
bo`lmagan qismi uglevod va lipidlarga xos usulda parchalanadi. 
Gemproteidlarning o`ziga xos tomoni ularning oqsil bo`lmagan qismining 
almashinuvidir. Organizm gemproteidlarining asosiy qismini (83% atrofida) 
qondagi eritrotsitlar va suyak iligi hujayralaridagi gemoglobin tashkil etadi. 
Qolgan qismi (17% atrofida) skelet muskullari va yurak mioglobiniga hamda 
hujayra gemproteidlari – sitoxromlar, katalaza, peroksidaza va boshqalarga to`g`ri 
keladi. 
Gem sintezi uchun manba vazifasini glitsin va suktsinil-KoA bajaradi. 
Ulardan δ-aminolevulenat kislota hosil bo`ladi. Keyin ikki molekula δ-
aminolevulenat kislotadan porfobilinogen – porfirinlarning bevosita o`tmishdoshi 
hosil bo`ladi. Ulardan biri koproporfirin III bo`lib, bevosita protoporfirin IX ga 
aylanadi. Protoporfirin IX halqasiga temir ionining birikishi ferroxelataza 
ishtirokida amalga oshadi. Yakunlovchi bosqichda gem globin oqsili bilan birikib, 
gemoglobin yoki mioglobin hosil qiladi. Boshqa gemproteidlar sintezida esa gem 
sitoxromlar va boshqa gem saqlovchi fermentlar uchun xos bo`lgan oqsil qismi 
bilan birikadi. Agar hosil bo`lgan gemni bog`lash uchun oqsil yetarli bo`lmasa, 
unda kislorod bilan oziqlanib, gemin hosil bo`ladi va bunda porfirinlar sintezining 
birinchi reaktsiyasi susayadi. 
2 suktsinil-KoA + 2Glitsin