Joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi. Berdaq atindaǵi qaraqalpaq mámleketlik universiteti fizika fakulteti 2-b fizika gruppasi studenti koshetepov amaniyazdiń optika páninen bir kòsherli kristallardaği ekilik nur sindiriw temasinda jazǵan kurs

Juwmaqlaw.

Biz optikalıq fizikaniń jaqtılıq nurlanıwınıń tábiyaatın onıń tarqalıwı hám elementlar menen óz-ara tásirin úyrenetuǵın bólimi jaqtılıq tolqınları elektromagnit tolqınlar bolıp tabıladı. Jaqtılıq nurlar dep atalatuǵın sızıqlar boylap tarqaladı. Nur yamasa geometriyalıq optikani jaqınlastırıwda jaqtılıq tolqın uzınlıqlarınıń shekliligi itibardan shette l→0 dep shama menen alinadi. Geometriyalıq optikalıqa kóbinese optikalıq sistemanı áp-áneydey esaplaw imkaniyatın beredi. Geometriyalıq optikalıqadagi « nur» - bul haqıyqıy optikalıq tolqınlardıń impuls iskerlik tarawına perpendikulyar bolǵan abstrakt geometriyalıq ob'ekt. Geometriyalıq optikalıq sistema arqalı nurlardıń ótiw qaǵıydaların xarakteristika -laydı. Fizikalıq optikalıq yamasa tolqın optikasi tolqınnıń amplitudasi hám fazasın óz ishine alǵan optikalıq sistemalar arqalı quramalı impuls iskerlik tarawılarınıń tarqalıwın modellestiredi. Optikalıqaning bul bólimi difraksiya interferensiya hám basqa quramalı effektlerdiń tábiyaatın túsintiredi. Eń ápiwayı optikalıq sistema linza bolıp tabıladı .Bul jumista kόplegen ádebiyatlardı kórip shıqqannan keyin tolıq juwmaq shıǵarıwimiz múmkin. Material hám birpara juwmaqlar shıǵarıw isten kórinetuǵın tiykarǵı zat sonda barlıq optikalıq ayrıqshalıqlar málim bir zatqa baylanıslı boladi. Kristall tor dúzilisiniń nizamlıqları sonda eger bul qaǵıydalar anıqlanǵan bolsa, keyin málim ózgesheliklerge iye bolǵan kristallardi sintez qılıw hám olardan paydalanıw múmkin. Keyinirek ámeliy maqsetler ushın ashıq kristallar kemshilikler joq endi keń tarqalǵan elektrotexnika yarım ótkezgishler óndiriste qollanıladı. Olar medicina medicinalıq lazerlarda ken qollaniladi. Túrli nuqsanlı kristallar kóbirek zergerlik buyımları bazarında hám kollektsiyalarda qadrlenedı.

Juwmaq etip aytqanda barlıq ásirese bul maģliwmatlardi bul shıǵarmanı jaratıwda járdem bergeni ushın barliq optika pani oqitiwshi professor ustazlarimizģa raxmet aytamiz. Fizikalıq optikalıqa tárepinen uyreniletuǵın hádiyseler tarawı júdá keń. Optikalıq hádiyseler fizikaning basqa tarawlarında uyreniletuǵın hádiyseler menen bekkem baylanıslı bolıp, optikalıq izertlew usılları eń názik hám anıq usıllardan biri bolıp tabıladı. Usınıń sebepinen, uzaq waqıt dawamında optikalıqa júdá kóp fundamental izertlewler hám tiykarǵı fizikalıq qarawlardı islep shıǵıwda etakchi rol oynalıǵi ájep emes. Ótken ásirdiń hár eki tiykarǵı fizikalıq teoriyası – salıstırmalıq teoriyası hám kvant teoriyası úlken dárejede optikalıq izertlewler tiykarında payda bolǵan hám rawajlanǵanlıǵın búydew jetkilikli. Lazerlarning oylap tapqanı tekǵana optikalıqada, bálki onı pán hám texnikanıń túrli tarawlarında qóllawda da úlken jańa múmkinshilikler ashtı.