Joʻjalar eksperimetal eymeriozida qoʻllanilgan kaksidiostatiklarni qonning morfologik koʻrsatkichlari hamda ayrim biokimyoviy koʻrsatkichlarga ta’siri ibragimov Davletbay

Metod va materiallar. Ilmiy tadqiqot ishlarining laboratoriya tajribalari Samarqand davlat veterinariya meditsinasi, chorvachilik va biotexnologiyalar universiteti kichik vivariysida va klinik tekshiruv ishlari “Hayvonlar fiziologiyasi, biokimyosi va patologik fiziologiya ” kafedrasida olib borildi. Bu borada tajriba uchun Samarqand viloyatidagi “ Axalik lomann parranda” tovuqchilik xoʻjaligidan “Loman LSL Klassik ” zotiga mansub bir kunlik 100 bosh joʻjalar olib kelinib tajriba boshlangunicha umumiy gala qilib to‘shamalar ustida saqlanib boqildi. Oʻn toʻrt kunlikda ular oddiy tarozida tirik vaznlari oʻlchanib (tirik vazndagi farq ±5 g.) 5 ta guruh tuzildi, har birida 20 boshdan.
Birinchisi qiyosiy toza nazorat guruhi bo‘lib ular tajriba oxirigacha xo‘jalik ratsioni asosida boqildi.
Ikkinchisi qiyosiy yuqtirilib davolanmagan nazorat guruhi jo‘jalari eymerioz kasalligi qo‘zg‘atuvchilarining eng virulentli turlari bilan (E. asurvulina-250 ming, E. maksima-10 ming va E. tenella-40 ming 1 mm³ suspenziyada) oldin o‘ldirish do‘zasi (O‘D_50-90) sporalangan oosistalar bilan shpris zond orqali 1 mldan zobiga jo‘natilib zararlantirib tajriba oxirigacha preparatsiz oziqa bilan boqildi.
Qolgan 3-4 va 5 tajriba guruhlaridagi joʻjalar ham yuqorida qayd etilgan miqdorda eymerioz qoʻzgʻatuvchilari bilan zararlantirilib, birdaniga qo‘llanmasiga asosan amprovet 2,5% li, 500 mg/kg oziqa bilan 5 kun davomida berildi (uchinchi guruh). toltroks 2,5 %li 1ml/l suv bilan 2 kun davomida ichirildi (toʻrtinchi guruh) va 5- tajriba guruh jo‘jalariga esa Ximkaksid-7 preparatidan tajriba tugashiga 5 kun qolguncha uzluksiz ravishda 500mg/kg oziqa bilan berildi. Qo‘llanilgan preparatlarning samaradorlik ko‘rsatkichlari, joʻjalarning saqlanuvchanlik va bir bosh joʻja tirik vaznining oʻsish foiziga, eymeriozga qarshi indeksiga (EQI), oosistalar reproduksiyasiga, qonning morfologik koʻrsatkichlariga , jigar va qon zardobidagi retinol miqdoriga, ichki organlardagi patologoanatomik oʻzgarishlarga hamda kasallikning klinik a’lomatlari paydo bo‘lishi va bo‘lmasligiga qarab baholandi.
Eymeriozga qarshi indeks (EQI) D.V.Porter va S.A.Djonson (1966) hamda M. В. Kрыловning (1969) takomillashgan usuli bo‘yicha aniqlandi.
Invaziyaning intensivligini joʻjalar eymerioz qoʻzgʻatuvchilari bilan yuqtirilgandan keyin 5, 7, 10, 15 va 20-chi kunlari GOST 25383-82 (ST SEV 2547-80) « Методы лабораторной диагностики кокцидиоза » qoʻllanmasiga asosan 1 gramm axlat tarkibidagi oosistalar soni aniqlandi.
Eymerioz kasalligiga qarshi joʻjalar organizmida hosil boʻlgan immunitet darajasini birinchi marta yuqtirilgan qoʻzgʻatuvchilari bilan 21 kun oʻtgach yana shu oosistalar turlarining aralashmalari bilan 2 LD₁₀₀ dozada qayta yuqtirish yo‘li bilan aniqlandi.
Qonning morfologik ko‘rsatikichlari tajribaning 5, 7, 10, 15 va 20-chi kunlari jo‘jalar qanot osti venasidan qon olinib tekshirildi.
Qon tarkibidagi gemoglobin miqdori gemoglobin-sianid usulida (atsetonsiangidrin bilan) KFK -2 asbobida aniqlandi. I.P.Kondraxin va boshq. (1985).
1 mm³ qonidagi eritrositlar, leykositlar va trombositlar soni Goryayev sanoq to‘rida Romanov Gimza va metilvialent buyoqlari bilan bo‘yalib I.A.Bolotnikov, Yu.V.Solovyov (1980), usullarida sanaldi.
Tajriba davomida olingan raqamlarga S.I.Lyutinskiy va V.S.Stepinlar (1989) uslublarida statistik ishlov berilib ular orasidagi farqlarga Styudent jadvalidan foydalanib aniqlik kiritildi P ≤ 0.05.