Йўл конструкциясини танлаш ва якка стрелкали ўтказгичнинг ҳисоби «Йўл тузилиши ва ундан фойдаланиш»

2.2. Стрелка элементлари ҳисоби
Курс ишида қуйидагилар ҳисоблаб топилади:
Βвг – айри острожкасининг марказий бурчаги (айри ётиқлиги бурчаги) (1-расм);
- – айри острожкасининг узунлиги, яъни айри участкасининг Ro радиуси билан белгиланган узунлиги;
- эгри чизиқли айри узунлиги ва - унинг рамали рельсга проекцияси; - стрелканинг тўлиқ бурчаги;
- рамали рельс узунлиги;
- айри каллагининг ҳамда айри ва айри тубидаги рамали рельс орасидаги ариқчанинг эни йиғиндисига тенг ўлчам.
Острожканинг марказий бурчаги қуйидагига тенг (1-расм):


(2.7)

бу ерда: - айрининг унинг А нуқтасидаги бош қисмидан N нуқтасига қадар эгрилик радиуси бўлиб, бу ерда айрининг NN кесими унинг Вr каллагининг тўлиқ энига тенг;

Вr – айри каллагининг эни; қуйидаги турдаги рельслар учун ҳисобий даражада: Р65 – Вr = 0,0728м, Р75 – Вr = 0,0724м, Р50 – Вr = 0,070м (1).
β – айрининг бошланғич бурчаги.
Айри острожкаси ҳудуди узунлиги қуйидагига тенг:


=( + )sin - sin ; (2.8)

Β бурчагини топиш учун U қиймати (1-расм) талаб этилиб, уни қуйидаги ифодадан топиш мумкин:

= + , (2.9)

Бунда: - айри ва рамали рельс орасидаги айри илдизидаги йўл қўйиладиган минимал ариқча. Ҳисобларда = 0,075м (2) деб қабул қилиниши мумкин;

Вr – айри каллагининг эни;


; (2.10)

Айри узунлиги қуйидаги ифодадан топилади:

; (2.11)

Айри проекцияси узунлиги мазкур ифодадан топилади:

; (2.12)





2-расм. Стрелка элементларини аниқлаш учун ҳисобий схема

Рамали рельс (2-расм) айрили рельсни ёпиб (олдини тўсиб) туриши, бу билан рамали рельс уланган жойларида зарбнинг айрига ва айрининг илдиз (туб) қисмига узатилишининг олди олиниши керак. Рамали рельс узунлиги қуйидагига тенг6

(2.13)

бу ерда: q – рамали рельс олдинга чиққан қисмининг узунлиги;

; (2.14)

бу ерда: б – стрелкали ўтказгичда уланиш тирқиши (оралиғи) нинг ўлчами, б = 8-10 мм;

n – ўтказгич тўсинлари орасидаги пролетлар миқдори, рамали рельс олдинга чиққан қисми остига ётқизиш учун тавсия қилинади, 1/9- 1/11 n=5, 1/18-1/22 n=9;

m – айри учининг биринчи флюгар тўсин ўқи ортига осилиш (чиқиб туриш) катталиги, m = 41 мм;

а – стрелкали ўтказгич ҳудудида ўтказгич тўсинлар орасидаги пролетнинг тавсия этиладиган қиймати, курс ишида а = 500 мм деб қабул қилинади;
с – рельс уланмаси ҳудудида ўтказгич тўсинлари орасидаги масофа (уланмалараро пролет): Р65 ва Р75 рельсларида с = 420 мм; Р50 рельсида эса с = 440 мм;


; (2.15)

q – рамали рельснинг орқа қисми узунлиги;

бу ерда: n – рамали рельс орқа чиққан қисми тагига ётқизиш тавсия этиладиган ўтказгич тўсинлари орасидаги пролетлар сони n = 2-4. Катта узунликдаги рамали рельслар қўлланадиган ясси стрелкали ўтказгичлар учун пролетлар сони 10 тагача етиши мумкин.
Рамали рельс узунлиги стандарт узунликда бўлиши мақсадга мувофиқ. Бироқ q 4-5 м дан ошмаслиги лозим. Бу ҳолда олд ва орқа чиққаш жойлардаги тўсинлар сони мувофиқлаштирилади.