Jizzax politexnika instituti «qurilish materiallari va konstruksiyalari»

                  issiq himoyalovchi o‘rama material (b). 
 
Bunday shlakli paxtalar tolalarining juda ingichkaligi, kimyoviy barqarorligi 
hamda  cho‘zilishga  mustahkamligining  yuqoriligi  bilan  tavsiflanadi.  Ulardan  ip, 
mato,  namat,  o‘rama  va  qoplama  issiq  saqlovchi  material  va  buyumlar 
tayyorlanadi.  Paxta-namatga  bitum  yoki  smola  shimdirib  olinadigan  mahsulot 
qurilish  konstruksiyalarining  er  osti  qismini  yemirilishdan  va  zanglashdan 
saqlashda, shuningdek, issiqliq uzatuvchi quvurlarni himoyalashda ishlatiladi. 
Fosfor-Shlakli  eritmalardan  transheyali  texnologiya  asosida  quyma  shag‘al 
olinadi. Shlak qatlamining transheyadagi qalinligi 100...200 mm, bunda olinadigan 
shlakli shag‘al mustahkamligi 100 MPa gacha, o‘rtacha zichligi 2500...2550 kg/m
3
 
bo‘lib,  miqdori  95...98  %  tashkil  qiladi.  Ushbu  shag‘allardan  mustahkamligi  50 
MPa  gacha  bo‘lgan  betonlar  olinadi  (ortiqcha  sement  sarflanmasdan).  Bunday 
betonlar  yuqori  elastiklik  moduli  va  kam  chegaraviy  deformatsiyalanishi  bilan 
tavsiflanadi. 
Fosforni  elektrotermik  usulda  ishlab  chiqarishda  hosil  bo‘ladigan 
Shlaklardan  siqilishdagi  mustahkamligi  400  MPa  gacha  bo‘lgan  Shlakositallar 
olinadi  (4.2-rasm).  Ular  yuqori  harorat  va  zararli  muhit  ta’siriga  chidamlilik 
xususiyatiga  egaligi,  shuningdek,  tannarxi  nisbatan  arzon  va  ishlab  chiqarish 
texnologiyasining oddiyligi bilan tavsiflanadi. 
Shlaksitallning zichligi 2500...2600 kg/m
3
, kimyoviy muhitga chidamli, suv 
o‘tkazmaydi  va  kam  yediriladi.  Shlaksitallardan  pol  va  turli  vazifalarda 
foydalaniladigan, ishlab chiqarish sharoitlari kimyoviy  yemiruvchi bo‘lgan sanoat 
binorlarning  konstruksiyalarni  himoya  qiluvchi  qoplama  sifatida,  yo‘lak  va  yo‘l 
qoplamalarida,  bardyur  toshlari  o‘rnida,  binolarning  ichki  va  tashqi  tomonlarini 
bezashda devorbop material sifatida ishlatiladi.  
Fosforli Shlaklarni sopol massalar uchun asosiy komponent sifatida ishlatish 
mumkin.  Bunda sopol buyumlarning  siqilishdagi  mustahkamligi 20...40  %  ortadi. 
Ulardan  asosan  devorbop  g‘ishtlar,  fasadbop  plitkalar  va  boshka  pardozbop 
buyumlar tayyorlanadi.