Jizzax davlat pedagogioka institut

"Boshqarish" atamasi barcha sohaga tegishli bo‘lga umumiy ma’nodagi so‘z bo‘lib, u bevosita faoliyatlar rahbarlik qilishni anglatadi. Jismoniy tarbiya va sport harakatida "boshqarish" muhim ahamiyat kasb etuvchi faoliyatni ifodalab, sport tashqilotlari, sport klublary jamoalar (kollektiv) orasida musobaqalar, yig‘inanj; manlarni o‘tkazishga, yo‘lboshchilik qilish ma’nossh ishlatiladigan atamadir.

Boshqarish tizimlari /sistema/ o‘z navbatida jismoniy tarbiya va sport harakatining sertarmoqligini bildiradi. Masalan, o‘quv yurtlari, ishlab chiqarish mehnat jamoalari, muassasalar, sport inshootlari va hokazo. Ular o‘z navbatida, yana bir qator tizimlardan tarkib topgandir. Ya’ni, o‘quv yurtlari tizimiga: maktab, akademik litsey, o‘rta maxsus kasb-hunar texnikumlari va oliy o‘quv yurtlari kiradi.
Ilmiy boshqarish tushunchasiga eng avvalo, ilmiy tadqiqotlar, ilg‘or tajribalarning natijalarini qo‘llash kiradi. Jamoalarni boshqarishda qo‘llaniladigan sinov-tajriba jarayonlar monitoringi ishlarni ilmiy ravishda boshqarish asoslaridir.
Boshqarish usullari. Bu jismoniy tarbiya va sport harakatida ko‘p qo‘llaniladigan va mazmun hamda shakl jihatdan bir-biridan farq qiluvchi faoliyatlardir. Chunki barcha soha yoki jamoalarda birdek ish tutish mumkin emas. Masalan, sport inshootlari va murabbiylarga yaratilgan imkoniyatlar bir xil bo‘lgan futbol jamoalarining ish faoliyatida o‘xshashlik, talablar yagonadek tuyulsada, ular bir-biridan tubdan farq qiladi. Shuning uchun o‘yinlardagi natijalar va jadvallardagi o‘rinlar har xil bo‘ladi. Shu sababdan sport tashkilotlari va jamoalarida eng ilg‘or, samarali usullardan foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
O‘zbekiston Respublikasining xalqaro aloqalari jahon sporti faoliyatida keng qo‘llanib kelinayotgan ba’zi bir yangiliklarni vujudga keltirdi. Bu, o‘z navbatida menejment, marketing, tadbirkorlik kabi tushunchalarni keltirib chiqardi va ular amaliy faoliyatga tobora chuqur singib bormoqsa. Ularning batafsil mazmunlari shu nomdagi mavzularda bayon etiladi.
Hulosa. O‘zbekistonda kadrlar tayyorlash tizimini isloh qilish va amalga oshirish bo‘yicha jismoniy tarbiya va sport sohasida muhim ishlar amalga oshirilmoqda.
Bo‘lajak mutaxassis kadrlarni nazariy bilim, amaliy malaka hamda ko‘nikmalar bilan qurollantirishda "Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish" fanining ahamiyati katta bo‘lmoqda. Uning mazmuni va mohiyati, xususan, talabalarga ta’lim-tarbiya berish, kasb-hunarlarning turli usullari bilan tanishtirish, ayniqsa, respublika, viloyat, shahar sport qo‘mitalari, ularning quyi tarmoqlaridagi tashkiliy ishlar, ularga rahbarlik kilish yo‘llarini o‘rgatish yangi talablar darajasida amalga oshirilmoqda. Bu esa, o‘z navbatida talabalarning ijodkorlik faoliyatlari hamda o‘z vazifalarini puxta bilish mas’uliyatlarini oshirmoqda.
Jismoniy tarbiya va sport mutaxassislarini tarbiyalashda sohaga doir qonunlar, farmonlar va qarorlarni o‘rganish, ularning ijrosini tahlil qilish, talabalarning o‘quv amaliyotlarida ularga amal qilish yo‘llarini singdirish o‘quv jarayonining muhim tarkibiy qismiga aylanmoqda.
Jismoniy tarbiya va sportni boshqarish fanini o‘zlashtirishda o‘quv rejasidagi boshqa nazariy va amaliy mutaxassislik fanlari mazmunini bog‘lash, ularni taqqoslash ishlari talabalarning mustaqil hamda ijodkorlik bilan o‘z kasbiga yondoshishini taqozo etmokda.
Eng muhimi shundaki, jismoniy tarbiya va sportni boshqarish fanining asosiy tayanchlaridan hisoblangan milliy qadriyatlar, ma’naviy-ma’rifiy, madaniy mazmundagi xalq milliy o‘yinlarining mohiyatini chuqur o‘rganish, "Alpomish" va "Barchinoy" maxsus testlari talablarini hayotga tatbiq etish usullarini bilish kabi faoliyatlar o‘quv jarayonida boshqarish bilan bevosita bog‘lanmoqda.