Jismoniy tarbiya va sport nazariyasi va metodologiyasi

Eksperiment ilmiy tadqiqot metodi 
Ilmiy tekshirishning bu metodi tekshiruvchining o’zi tomonidan uyushtirilgan bo’lib, uning 
o’zini aktiv aralashuvi orqali olib boriladi. Bu metodda tekshiralayotgan jarayon maxsus sharoitda 
yoki tajribani yana qaytadan takrorlash uchun imkoniyat yaratiladi. Ushbu tadqiqot uslubining 
qulay yoki qimmatli tomoni ham ana shunda. 
Jismoniy tarbiya jarayonida olib borilayotgan tajribani maxsus sharoitni hisobga olmay yoki 
sun’iy qaytadan o’sha sharoitni yaratishda nazoratdagi masalaga oid bo’lmagan muammolar ham 
yuzaga kelishi mumkin. Bu ilmiy tadqiqot usuliyatining salbiy tomonidir. Eksperimentni ob’ektiv 
o’tkazish amaliyotida 
tabiiy, modulli va laboratoriya
eksperi-mentlari deb nomlangan eksperiment 
xillaridan foydala-niladi. 
Tabiiy eksperiment
hayotiy sharoitda olib boriladi. Undan tajriba ishtirokchilar butunlay 
bexabar (samaraligi ham shunda) bo’lishi ham mumkin. Masalan, bir maktabning ikki sinfidagi 
jismoniy tarbiya darslarida dastur materialini o’zlashtirilishi an’anaviy o’qitish uslullari bilan, 
boshqasida esa maxsus tanlangan usuliyatlar bilan olib borilib, natijani taqqoslash orqali qaysi 
sinfda samaradorligni yuqori bo’lganligini aniqlash mumkin bo’ladi. 
Modulli eksperiment
 
metodidan kuzatuvchi hayotda uchray-digan oddiy sharoitdan bir oz 
o’zgargan muhitda tajriba o’tkaziladi. Masalan, muskul kuchini o’stirishda sportga yangi kelganlar 
bilan ish olib borilib, ular xaftada uch marta, alohida guruhlarga bo’linib, birinchi guruhi yotgan 
shtangada mashq qilish, ikkinchi guruhi esa o’zining tanasi ogirligidan foydalanib, uchinchi guruhi 
faqat gantel ko’tarish bilan ma’lum belgilangan muddat davomida mashq qiladi. Har qaysi 
guruhning moduli alohida (shtanga, gavdasi ogirligi, gantel) mashqlar faqat elka kamar 
muskullarining kuchini ortirishga yo’nalti-rilgan. Eksperimentdan so’ng natijalar taqqoslanib 
samara bergan modul va uning mashqlari, uslubiyati effekti e’lon qilinadi.