Jismoniy tarbiya

Afferentli  komponent 
— harakat  malakasi,  harakat  javobini 
talab  etuvchi  q o ‘zg‘atuvchilardan  iborat.  Q o ‘zg‘atuvchi  m u rak ­
kab  b o ‘lganda  (masalan,  sport  o ‘yinlarida  murakkab  b o ‘lib
56

---

qoladi)  afferent  sintez  murakkablashadi.  Afferent  sintezda  qayla 
aloqa  katta  ahamiyatga  ega.  Harakatlarni  sekin  bajarishda  qayta 
aloqa  m a ’lum   h a r a k a tn i  yoki  u n in g   b o s q ic h in i  tu z a tis h  
imkonini  beradi.  Tez  amalga  oshiriladigan  qayta  harakatlarda 
(masalan,  yugurishda)  tuzatish  kiritish  jud a  murakkab,  bunga 
asosiy  sabab  vaqtning  tanqisligidir.  Nihoyat,  qisqa  vaqtli  bir 
aktli  harakatlar,  masalan,  disk  —  lappakni  uloqtirish  qayta 
bajarilganda  tuzatish  kiritilishi  mumkin.
Markaziy  kom ponent  malaka  axborotlar  ishlashini  va  baja- 
riladigan  harakatni  programmalashtiradi.  Bajaruvchi  tez  qarorga 
k elm o qch i  b o 'lg a n d a ,  bu  ja ra y o n n i  am alg a  oshirish  vaqt 
tanqisligi  bilan  bog‘liq.
Afferentli  k o m p o n e n t  p ro g ram m ala sh tirilg an   h a ra k a t- 
larning  bajarilishini  t a ’minlaydi.  Bajarish  natijasi,  organizm  
funksional  im koniyatining  mavjudligi  ishlab  chiqilgan  pro- 
grammaga  bog‘liq.  Agar  q o ‘zg‘alish  darajasi  shartli  ostona  che- 
garasidan  ortib  ketsa,  bu  holda  malakani  qayta  tiklash  sam ara­
dorligi  tezda  pastlab  ketadi.  Bunga  asosiy  sabab  program m a­
lashtirilgan  harakat,  amaliy  bajarilayotgan  harakat  bilan  keli- 
shilmasa,  o ‘quvchida  toliqish  tez  yuz  beradi.  Shuning  uchun 
texnik  jih atdan  yaxshi  tayyorlangan  futbolchi  bo'sh  b o ‘lgan 
darvozaga  3—5  m  dan  t o ‘pni  kirita  olmaydi,  basketbolchi 
jarim a  tashlashni  bajara  olmaydi.