Jismoniy madaniyatning nazariy-metodologik asoslari

uglevodlar + yog'lar → karbonat angidrid + suv + energiya

Bu ATF ning qayta sintezini ta'minlaydi. Aerob ATF resintezi juda tejamkor, shuningdek, substratlardan foydalanishda ko'p qirrali: organizmning barcha organik moddalari (aminokislotalar, oqsillar, uglevodlar, yog' kislotalari va boshqalar) oksidlanadi. Shu bilan birga, kislorodni iste'mol qilishni talab qiladi, uni muskul to'qimalariga yetkazib berish nafas olish va yurak-qon tomir tizimlari tomonidan ta'minlanadi, bu tabiiy ravishda ularning kuchlanishi bilan bog'liq.
Bundan tashqari, aerobik ATF hosil bo'lishining tarqalishi uzoq muddatli bo’lishi uchun yordam beradi.

3. Qon fiziologik tizim, suyuq to'qima va organ sifatida

Qon, limfa va to'qima suyuqligi bilan birgalikda tananing ichki muhitini ifodalaydi.
Qon - qon aylanish tizimida aylanib yuruvchi, transport funktsiyasini amalga oshiradigan va organ va fiziologik tizim sifatida tana to'qimalari hujayralarining hayotiy faoliyatini ta'minlaydigan suyuq to'qima.
Qon aylanish vaqti - bu qonning qon aylanishining katta va kichik doiralaridan o'tadigan davri. Dam olishda odamda to'liq qon aylanish vaqti 20-23 soniyani tashkil qiladi. Har xil quvvat, hajm va intensivlikdagi jismoniy yuklar bilan u 2-2,5 marta kamayishi mumkin, intensiv yuklar bilan 8-10 soniyaga etadi.
Qon plazmadan (54-58%) va unda to'xtatilgan shakllangan elementlardan iborat: eritrotsitlar, leykotsitlar, trombotsitlar (42-46%) va boshqa bir qator moddalar. Qon hujayralarining shakllanishi qon hosil qiluvchi organlarda amalga oshiriladi: suyak iligida eritrotsitlar, trombotsitlar, neytrofillar, eozinofiller va bazofillar hosil bo'ladi; taloq va limfa tugunlarida - limfotsitlar; monotsitlar (yallig'lanish o'choqlarida toksinlarni zararsizlantiradigan eng katta oq qon hujayralari) - suyak iligi, taloq va limfa tugunlarida.
Eritrositlar maxsus gemoglobin oqsili bilan to'ldirilgan qizil qon hujayralari bo'lib, u kislorod bilan birikmalar hosil qilish va uni o'pkadan to'qimalarga tashish va to'qimalardan karbonat angidridni o'pkaga o'tkazish va shu bilan nafas olish funktsiyasini bajarishga qodir.
Odatda, bir kub mm qondagi qizil qon tanachalari soni erkaklar uchun taxminan 5 million, ayollar uchun esa taxminan 4,5 millionni tashkil qiladi.
Jismoniy zo'riqish paytida qizil qonning uchta reaktsiyasi ajralib turadi:

1. 
   Gemoglobinning biroz ko'payishi natijasida eritrotsitlar sonining (miogen eritrotsitoz) 5-6 milliongacha ko'payishi 1 ml qonda Bu ko'rsatkichlar bir necha soatdan keyin boshlang'ich darajaga keladi.
   
2. 
   Gematopoez funktsiyasi sezilarli darajada kuchayadi, bu eritrotsitlarning etuk shakllarining qonini ko'payishiga, etuk va gemoglobin kontsentratsiyasining sonining pasayishiga olib keladi. Bu holda dastlabki darajani tiklash 2-3 kun ichida sodir bo'ladi.
   
3. 
   Bu ko'p kunlik og'ir jismoniy faollik paytida yuzaga keladi va gematopoetik funktsiyani jalb qilish bilan tavsiflanadi, qonda eritrotsitlar va gemoglobin soni sezilarli darajada kamayadi. Bunday vaziyatda qizil qon rasmining tiklanish davri 5-7 kungacha yetishi mumkin, bu surunkali charchoqning rivojlanishini va hatto tananing haddan tashqari charchashini ko'rsatishi mumkin.